Humane Foundation

Soya Ibintu Byavumbuwe: Kwirukana imigani, Ingaruka ku bidukikije, hamwe nubushishozi bwubuzima

Mu myaka yashize, soya yagiye yibera mu biganiro bijyanye no gutema amashyamba n’imihindagurikire y’ikirere. Uko uruhare rwayo mu mafunguro ashingiye ku bimera n’ibicuruzwa bitandukanye by’ibiribwa bigenda byiyongera, ni nako hagenzurwa ingaruka z’ibidukikije ndetse n’ingaruka ku buzima. Iyi ngingo ikemura ibibazo bikunze kubazwa kuri soya, igamije gusobanura imyumvire itari yo no guca intege ibirego bikunze gukwirakwizwa ninganda zinyama. Mugutanga amakuru nyayo nibisobanuro, turizera gutanga ibisobanuro birambuye kubyerekeye ingaruka za soya n umwanya wazo muri sisitemu y'ibiryo.

Soya ni iki?

Soya, siyanse izwi nka Glycine max, ni ubwoko bwibinyamisogwe bukomoka muri Aziya y'Uburasirazuba. Ihingwa imyaka ibihumbi n'ibihumbi kandi izwiho byinshi kandi bifite agaciro. Soya nimbuto zibi binyamisogwe kandi ni umusingi wibicuruzwa byinshi bikoreshwa mu biryo bitandukanye ndetse nimirire ku isi.

Amakuru ya Soya Yavumbuwe: Kwirukana Ibinyoma, Ingaruka z’ibidukikije, hamwe n’ubushishozi bw’ubuzima Ugushyingo 2025

Soya irashobora gutunganyirizwa mubiribwa bitandukanye nibiyigize, buri kimwe gitanga uburyohe bwihariye hamwe nimiterere. Bimwe mubicuruzwa bya soya bikunze kuboneka harimo:

Mu myaka mirongo itanu ishize, umusaruro wa soya wiyongereye cyane. Yiyongereye inshuro zirenga 13, igera kuri toni miliyoni 350 buri mwaka. Kugira ngo tubyerekane neza, inomero ihwanye n'uburemere bungana na miriyoni 2,3 z'ubururu, inyamaswa nini ku isi.

Iri zamuka rikabije ry'umusaruro wa soya ryerekana akamaro kayo mu buhinzi ku isi n'uruhare rwaryo mu kugaburira abaturage baguka vuba. Ubwiyongere buterwa nimpamvu nyinshi, zirimo kwiyongera kw'isoko rya poroteyine zishingiye ku bimera no gukoresha soya mu biryo by'amatungo.

Soya ni mbi kubidukikije?

Burezili, ibamo bimwe mu bidukikije bikomeye kandi byangiza ibidukikije, byahuye n’amashyamba akomeye mu myaka mike ishize. Ishyamba ryimvura rya Amazone, igishanga cya Pantanal, na savannah ya Cerrado byose byagize igihombo kinini cyo gutura aho batuye. By'umwihariko, ibice birenga 20% bya Amazone byarasenyutse, 25% bya Pantanal byarazimiye, naho 50% bya Cerrado birahanagurwa. Iri shyamba rikabije ry’amashyamba rifite ingaruka zikomeye, harimo n’uko kuba Amazone ubu isohora dioxyde de carbone kuruta uko iyikuramo, bikabije imihindagurikire y’ikirere ku isi.

Nubwo umusaruro wa soya ukunze guhuzwa nibidukikije, ni ngombwa kumva uruhare rwayo murwego rwagutse rwo gutema amashyamba. Soya ikunze guhuzwa no kwangiza ibidukikije bitewe no kuyikoresha mu kugaburira amatungo, ariko ntabwo ari yo nyirabayazana yonyine. Umushoferi wambere wamashyamba muri Berezile nukwagura urwuri rwinka zororerwa inyama.

Soya ihingwa ku bwinshi, kandi igice kinini cyiki gihingwa gikoreshwa nkibiryo byamatungo. Iyi mikoreshereze ya soya rwose ifitanye isano no gutema amashyamba mu turere tumwe na tumwe, kubera ko amashyamba yatunganijwe kugira ngo ahinge imirima ya soya. Nyamara, iki nikimwe mubibazo bigoye birimo ibintu byinshi:

Ubushakashatsi bwasohotse muri Science Advances bugaragaza ko umushoferi wambere w’amashyamba muri Berezile ari kwagura urwuri rw’inka. Inganda z’inyama zikenera kurisha ubutaka no kugaburira ibihingwa, harimo na soya, ishinzwe kurenga 80% by’amashyamba mu gihugu. Kurandura amashyamba kurisha inka hamwe nibihingwa bifitanye isano na soya, bitera ingaruka zikomeye kubidukikije.

Umushoferi wibanze w’amashyamba no kwangiza ibidukikije yamenyekanye, kandi ahanini bituruka ku kwagura urwuri rw’inka zororerwa ku nyama. Ubu bushishozi bukomeye buradufasha gusobanukirwa ningaruka nini zo guhitamo ibiryo no gukenera byihutirwa impinduka.

Gufata Igikorwa: Imbaraga zo Guhitamo Abaguzi

Amakuru meza nuko abaguzi bagenda bafata ibintu mubiganza byabo. Mu gihe kumenya ingaruka z’ibidukikije ku nyama, amata, n’amagi bigenda byiyongera, abantu benshi bahindukirira ubundi buryo bushingiye ku bimera. Dore uko iri hinduka ritanga itandukaniro:

1. Kwakira poroteyine zishingiye ku bimera : Gusimbuza ibikomoka ku nyamaswa na poroteyine zishingiye ku bimera ni inzira ikomeye yo kugabanya ikirere cy’ibidukikije. Intungamubiri zishingiye ku bimera, nkizikomoka kuri soya, ibinyamisogwe, imbuto, ibinyampeke, bitanga ubundi buryo burambye bw’inyama n’amata. Izi nzira ntizigabanya gusa ibikenerwa mu buhinzi bw’inyamanswa cyane ahubwo binagira uruhare mu kugabanya amashyamba n’ibyuka bihumanya ikirere.

2. Gushyigikira Sisitemu Yibiryo Birambye : Abaguzi barashaka ibicuruzwa biva mu mahanga kandi byemewe. Muguhitamo ibiryo byanditse kama, bitari GMO, cyangwa byemejwe nimiryango ishinzwe ibidukikije, abantu barashobora gushyigikira ibikorwa byubuhinzi bishyira imbere kubungabunga ibidukikije. Ibi bikubiyemo gutera inkunga nka Soya Moratorium, igamije gukumira ubuhinzi bwa soya ku butaka bushya bw’amashyamba.

3. Gutwara imigendekere yisoko : Kwiyongera kubiribwa bishingiye ku bimera bigira ingaruka kumasoko no gushishikariza ibigo byibiribwa guteza imbere ibicuruzwa birambye. Mugihe abaguzi bakomeje guhindukirira ibiryo bishingiye ku bimera, inganda zibiribwa zirimo kwitabira uburyo butandukanye bwo guhanga udushya no kwangiza ibidukikije. Iyi myumvire ifasha kugabanya icyifuzo rusange cyibikomoka ku nyamaswa kandi ishyigikira gahunda irambye y’ibiribwa.

4. Kunganira impinduka za politiki : Imyitwarire y'abaguzi nayo igira uruhare mugushiraho politiki nibikorwa byinganda. Mu kunganira politiki ishyigikira ubuhinzi burambye no kurengera urusobe rw’ibinyabuzima, abantu bashobora kugira uruhare mu mpinduka nini kuri gahunda. Igitutu cya rubanda hamwe n’ibisabwa n’umuguzi birashobora gutuma leta n’amasosiyete bakurikiza uburyo bwangiza ibidukikije.

Umwanzuro

Kumenyekanisha umushoferi wambere wamashyamba-ubutaka bukoreshwa mu kuragira inka-byerekana ingaruka zikomeye zo guhitamo ibiryo kubidukikije. Guhinduranya ibiryo bishingiye ku bimera nuburyo bukora kandi bunoze bwo gukemura ibyo bibazo. Mu gusimbuza inyama, amata, n'amagi hamwe na poroteyine zishingiye ku bimera, gushyigikira imikorere irambye, no gutwara isoko ku isoko, abaguzi batanga umusanzu ugaragara mu kubungabunga ibidukikije.

Iyi mbaraga rusange ntabwo ifasha gusa kugabanya amashyamba n’ibyuka bihumanya ikirere ahubwo inateza imbere gahunda y’ibiribwa irambye kandi yuzuye impuhwe. Nkuko abantu benshi bahitamo neza kandi bagaharanira impinduka nziza, ubushobozi bwumubumbe mwiza bugenda bwiyongera, bishimangira imbaraga zibikorwa byabaguzi babimenyeshejwe mugushiraho ejo hazaza heza.

3.4 / 5 - (amajwi 25)
Sohora verisiyo igendanwa