O le mataupu o le ta'atiaga o le vaomatua ua matua'i fa'atupula'ia i tausaga talu ai, ona o a'afiaga leaga i le si'osi'omaga ma le tau o le lalolagi ua fa'aalia. E ui o le ta'atiaga o le vaomatua e tele naua mafua'aga, o le sao o fa'ato'aga manu i lenei mataupu e le mafai ona ta'umamaina. Faatasi ai ma le faatupulaia o le manaoga mo aano o manufasi, susu, ma isi meaola manu, o le manaʻomia o fanua e faʻaleleia ai lafumanu ma faʻatoʻaga meaʻai faʻatoʻaga ua taʻitaʻia ai le tele o vaomatua i le tele o vaega o le lalolagi. O lenei fesoʻotaʻiga i le va o faʻatoʻaga manu ma le faʻaleagaina o vaomatua o se faʻalavelave lavelave ma faʻalavelave, faʻatasi ai ma aʻafiaga mo le siosiomaga ma sosaiete tagata. I lenei tusiga, o le a tatou suʻesuʻeina le sootaga i le va o nei faiga e lua ma suʻesuʻeina auala eseese e fesoasoani ai faʻatoʻaga manu i le faʻaleagaina o vaomatua. Mai le fa'aleagaina o togavao moni mo fanua lafulemu e o'o atu i le fa'aaogaina malosi o punaoa mo le gaosiga o mea'ai, o le a matou su'esu'eina le tu'usa'o ma le le tu'usa'o a'afiaga o fa'ato'aga manu i le fa'aleagaina. E ala i le faʻamalamalamaina o lenei fesoʻotaʻiga, matou te faʻamoemoe e faʻalogo i le manaʻoga faanatinati mo le sili atu ona gafataulimaina ma faʻatatau i le pisinisi faʻatoʻaga manu.
A'afiaga o le fa'ato'aga o manu i le fa'ato'aga
O le televave o le faʻalauteleina o faʻatoʻaga manu ua i ai ni aʻafiaga taua mo le faʻaleagaina o le lalolagi. A'o fa'aauau pea ona fa'atupula'ia le mana'omia o aano o manu ma manu, o le tele o vaega o vaomatua ua fa'amamaina ina ia maua ai le avanoa mo lafumanu ma le fa'ato'aga o fa'ato'aga fafaga manu. O lenei fa'ato'aga e mafua ona o le mana'omia o fa'ato'aga fa'aopoopo ma fanua fa'ato'aga e fa'afetaui ai le fa'atupulaia o mana'oga o le alamanuia. O le fa'amamaina o le vaomatua e le gata e o'o atu ai i le fa'aumatiaina o meaola fa'anatura ma meaola eseese ae o lo'o saofagā fo'i i suiga o le tau. E taua tele le sao o vaomatua i le fa'asaoina o le kaponi, ma o lo latou fa'aumatiaga e fa'auluina ai le tele o le carbon dioxide i totonu o le atemosifia, ma fa'ateleina ai le aafiaga o le greenhouse. O le a'afiaga o le fa'ato'aga o manu i le fa'aleagaina o le vaomatua ose fa'afitauli faigata lea e mana'omia ai le va'ava'ai vave ma fofo gafataulimaina e fa'aitiitia ai ona a'afiaga o le si'osi'omaga.
Fa'amama fanua mo lafu povi
O le fa'alauteleina o le lafu povi ua avea ma fa'auluuluga taua o le ta'atiaga o vaomatua i le lalolagi atoa. A'o fa'atupula'ia le mana'omia o pisupo ma isi oloa o povi, o lo'o fa'amama le tele o fanua e fa'anofo ai lafu manu. O le fa'amamaina e masani ona aofia ai le fa'aogaina o le tipi ma le mu, lea e ta'i muamua ai la'au ma la'au i lalo ona susunu ai lea e fai ai le togavao. O lenei faiga e le gata ina fa'aleagaina ai meaola faanatura taua o le vaomatua ae fa'amatu'u atu ai le tele o le carbon dioxide i le ea. E le gata i lea, o le leiloa o vaomatua e faʻalavelaveina ai le taamilosaga o le vai, e mafua ai le tafia o le palapala ma faʻaitiitia ai le lelei o le vai i nofoaga lata ane. E taua tele mo le au fai faiga faavae, fai lafumanu, ma tagata faatau le galulue faatasi e saili ni auala gafataulimaina e faaitiitia ai aafiaga o le siosiomaga o lafu povi ma siitia ai le faasaoina o vaomatua.
Fa'atupula'ia le mana'oga mo mea fa'amanu
Ole faʻateleina ole manaʻoga ole lalolagi mo meaʻai manu o loʻo tuʻuina mai ai se luʻitau lavelave ile tulaga o le faʻaauau ma le faʻasaoina o le siosiomaga. A'o fesuia'i faiga o mea'ai ma fa'atupula'ia le tamaoaiga i le tele o itulagi, o lo'o fa'atupula'ia le mana'o mo aano o manufasi, susu, ma isi mea fa'atatau i manu. O lenei si'itia o le mana'oga ua fa'atupuina ai le mamafa tele o pisinisi fa'ato'aga manu, ma o'o atu ai i le fa'ateleina o faiga gaosiga ma le fa'alauteleina o galuega tau lafumanu. O a'afiaga o lenei mana'oga fa'atupula'ia e o'o atu i tua atu o le fa'ato'aga, ona e saofagā fo'i i fa'afitauli e pei o le kasa oona, vai fa'aleagaina, ma le fa'aleagaina o nofoaga. O le fa'atalanoaina o lenei matā'upu tele e mana'omia ai se faiga fa'ato'atoa e aofia ai faiga fa'ato'aga gafataulimaina, isi puna porotini, ma a'oa'oga fa'atau e fa'alauiloa atili ai filifiliga fa'atatau. E ala i le iloiloina o a'afiaga o le si'osi'omaga o a tatou filifiliga o mea'ai ma fuafuaga lagolago e fa'amuamua ai le fa'atumauina, e mafai ai ona tatou galulue mo se lumana'i paleni ma le si'osi'omaga.
Fa'aleagaina o nofoaga masani
O le fa'aleagaina o nofoaga fa'anatura ose popolega fa'anatinati lea e mana'omia ai le fa'anatinati ma le fa'atinoina. O gaioiga a tagata, e aofia ai faʻatoʻaga ma atinaʻe i le taulaga, ua taʻitaʻia ai le faʻaleagaina ma le vaevaeina o meaola faanatura i le lalolagi atoa. A'o fa'amama nofoaga mo fa'amoemoega 'ese'ese, e pei o le fa'ato'aga o fa'ato'aga ma fa'atuputeleina o mea tetele, e le mafaitaulia ituaiga o lo'o fa'ate'aina pe tuleia i le fa'aumatia. O le leiloa o nei nofoaga e le gata e faʻalavelaveina ai le paleni faʻapitoa o le siʻosiʻomaga ae faʻaitiitia ai foʻi meaola eseese o lo tatou paneta, lea e taua tele mo le faʻamautuina o meaola faanatura maloloina. E taua tele le fa'amuamua o taumafaiga fa'asao, e aofia ai le fa'atūina o nofoaga fa'asao, faiga fa'aauau le fa'aogaina o fanua, ma le toe fa'aleleia o nofoaga fa'aleagaina, e fa'aitiitia ai a'afiaga leaga ma fa'asao measina fa'alenatura taua ua tatou maua. E ala i le iloaina o le taua o le fa'atumauina o le ola fa'anatura ma le fa'atinoina o faiga felagolagoma'i, e mafai ai ona tatou taumafai mo se fa'atumauina ma le ola fealofani i le va o le atina'eina o tagata ma le fa'asaoina o nofoaga fa'anatura o lo tatou paneta.
Ma'imau meaola eseese ma fa'anatura
O le fa'aitiitiga o meaola eseese ma le fa'aleagaina o meaola faanatura o lo'o i ai a'afiaga ogaoga mo le soifua maloloina o lo tatou paneta. Ole feso'ota'iga o meaola ma o latou si'osi'omaga e fai ma fa'avae o le maufetuuna'i o le si'osi'omaga ma le tu'uina atu o auaunaga taua fa'anatura. Peita'i, o le ta'ape tele o le vaomatua, o le fa'aleagaina, ma le fa'aleagaina o mea e nonofo ai, ua i'u ai i le leiloa o le anoanoa'i o meaola ma le fa'alavelaveina o faiga fa'alenatura taua. O lenei leiloa o meaola eseese e le gata ina lamatia ai le ola o meaola ta'itasi ae fa'aleagaina ai le mautu ma le faʻaogaina o meaola faanatura atoa. A aunoa ma le eseese ma le olaola o meaola faanatura, tatou te lamatia le leiloa o punaoa taua, e pei o le ea mama ma le vai, eleele lafulemu, ma tulafono faatonutonu faalenatura o le tau. E tatau ona tatou fa'atalanoaina mafua'aga o lenei pa'u'u, fa'alauiloa faiga fa'atonutonu o fanua ma puna'oa gafataulimaina, ma auai malosi i taumafaiga toe fa'afo'isia nofoaga e taofia ai le fa'asolo pea o meaola eseese ma puipuia le paleni ma'ale'ale o tatou fa'anatura. E na'o taumafaiga tu'ufa'atasia ma se tautinoga tu'ufa'atasi i le fa'asao e mafai ai ona tatou fa'amoemoe e toe fa'afo'isia ma puipuia le 'oa o le ola o lo'o tausia i tatou uma.
Sao i le kasa oona
O fa'ato'aga manu e iai sona sao taua i le fa'atupuina o kasa kasa, fa'ateleina ai le fa'afitauli o suiga o le tau. O le gaosiga o lafumanu, e aofia ai povi, puaa, ma moa, o se puna tele lea o le methane ma le nitrous oxide, e lua kasa vevela malosi. E fa'asa'oloto le methane i le fa'agaioiina o mea'ai a manu fa'ama'i, ae o le nitrous oxide e maua mai i le fa'aogaina o vaila'au fa'ama'i ma le fa'aogaina o otaota. O nei fa'apogai e saofagā i le fa'a'ele'ele o le 'ele'ele, ma ta'atia ai le vevela i totonu o le ea ma ta'ita'iina ai le vevela o le lalolagi. E le gata i lea, o le fa'ato'againa o fuala'au fafaga mo lafumanu e mana'omia ai le tele o le fa'aogaina o le fanua ma le fa'asaoina o le vaomatua, ma tu'u atu ai le kaponi o lo'o teuina i totonu o le ea. O le fa'atalanoaina o le sao o fa'ato'aga manu i le kasa oona e taua tele i le atina'eina o vaifofo gafataulimaina e fa'aitiitia ai suiga o le tau ma fa'alauiloa se faiga tau taumafa e sili atu ona fa'alesiosiomaga.
O a'afiaga o le fa'asaoina o vaomatua i suiga o le tau
O le fa'ateleina o le fa'aleagaina o vaomatua o lo'o tutupu i le lalolagi atoa e iai fo'i a'afiaga i suiga o le tau. E taua tele le sao o laau i le faaitiitia o le vevela o le lalolagi e ala i le mitiia o le carbon dioxide mai le siosiomaga e ala i le faagasologa o le photosynthesis. Ae peita'i, a fa'amama le vaomatua, a le mo fa'ato'aga, ta'otoga, po'o le fa'atūlagaina, e fa'alavelaveina lenei kaponi masani. O le kaponi o loʻo teuina i totonu o laʻau ma laʻau e toe tuʻuina atu i le ea, ma fesoasoani i le faʻaputuina o kasa oona. E le gata i lea, o le ta'atiaga o le vaomatua e fa'aitiitia ai le malosi o le lalolagi e fa'atonutonu ai le vevela ma timuga, e mafua ai le le paleni o tau fa'aitulagi ma le lalolagi. O le leiloa o le vaomatua e fesoasoani foi i le leiloa o meaola eseese ma faʻalavelave ai meaola faanatura, ma atili faʻateleina ai aʻafiaga o suiga o le tau. Ina ia fa'afetaui lelei suiga o le tau , e mana'omia le fa'atalanoaina o le fa'afitauli o le fa'ato'aga o le vaomatua ma le fa'atinoina o faiga fa'atino tau pulega o fanua e fa'atupuina ai le toe fa'aleleia o le vaomatua ma le fa'asaoina o le vaomatua.
Suiga gafataulimaina mo faatoaga manu
Ina ia mafai ona foia luitau o le siosiomaga e mafua mai i faatoaga manu, e taua tele le suʻesuʻeina ma faʻaaogaina isi auala gafataulimaina. O mea'ai fa'atatau i la'au ua maua le ta'uta'ua tele i tausaga talu ai o se filifiliga e sili atu ona gafataulimaina e fa'aitiitia ai le fa'alagolago i mea tau manu. E ala i le taumafaina o mea'ai eseese e fa'atatau i la'au e pei o fualaau 'aina, fualaau faisua, legumes, ma fatu atoa, e mafai ai e tagata ta'ito'atasi ona maua mea'ai ma polotini e mana'omia e aunoa ma le sao i le fa'ato'aga po'o le fa'aosoina o kasa oona e feso'ota'i ma fa'ato'aga manu. E le gata i lea, o le alualu i luma i tekinolosi taumafa ua mafua ai le atinaʻeina o isi meaʻai e faʻatatau i laʻau e faʻataʻitaʻia le tofo ma le tino o mea masani faʻavae manu. O nei fa'afouga ua ofoina atu ai se fofo talafeagai mo tagata ta'ito'atasi o lo'o taumafai e fa'aitiitia lo latou a'afiaga o le si'osi'omaga e aunoa ma le fetuutuunai i le tofo po'o le tau o mea'ai. E le gata i lea, o le fa'alauiloaina o faiga fa'ato'aga gafataulimaina e fa'amuamua ai fa'ato'aga toe fa'aola, fa'ato'aga fa'ato'aga, ma fa'aitiitiga o vaila'au fa'asaina e mafai ona saofagā i le fa'asaoina o vaomatua ma meaola eseese, a'o lagolagoina fo'i le tamaoaiga ma nu'u. I le aotelega, o le taliaina o nei auala gafataulimaina mo faatoaga manu e mafai ona faia se sao taua i le faaitiitia o vaomatua ma tetee atu i suiga o le tau.
I le fa'ai'uga, o lo'o manino mai o fa'ato'aga manu o se sao tele lea i le fa'aleagaina o vaomatua. I le avea ai ma tagata fa'atau, e taua tele mo i tatou le a'oa'oina o i tatou lava i le a'afiaga o a tatou filifiliga tau mea'ai ma mafaufau atili i filifiliga gafataulimaina. E le gata i lea, e tatau foi i malo ma faalapotopotoga ona tauaveina matafaioi ma faia suiga e faaitiitia ai aafiaga leaga o faatoaga manu i lo tatou siosiomaga. O le galulue fa'atasi, e mafai ai ona tatou fesoasoani e puipui lo tatou paneta ma fa'amautinoa se lumana'i manuia mo tagata ola uma. Tatou taumafai i se lalolagi sili atu ona gafataulimaina ma agaalofa.
FAQ
E fa'apefea ona saofagā le fa'ato'aga o manu i le ta'atiaga o vaomatua?
O fa'ato'aga manu e saofagā i le ta'atiaga o vaomatua i le tele o auala. Muamua, o vaega tetele o le vaomatua e fa'amamaina e fai ai le auala e fafaga ai lafumanu ma toto ai fua e fafaga ai manu. O le mea lea e mafua ai le leiloa o nofoaga taua mo le anoanoai o laau ma meaola. Lona lua, e masani ona tatuu i lalo laau e fai ai fafie e fau ai fale, pa, ma fafie mo le kuka. E le gata i lea, o le faʻalauteleina o faʻatoʻaga manu e manaʻomia ai le faʻamamaina o fanua mo atinaʻe tetele, e pei o auala ma fale gaosi oloa. O le a'afiaga fa'aopoopo o nei gaioiga, o le fa'aleagaina lea o vaomatua, e le gata i le fa'aumatiaina o meaola eseese ae o lo'o saofagā ai fo'i i suiga o le tau e ala i le fa'aitiitia o le malosi o le lalolagi e mitiia ai le carbon dioxide.
O a vaega tetele o lo'o a'afia i le fa'ato'aga ona o fa'ato'aga manu?
O le tele o vaega ua afaina i le faaleagaina o le vaomatua ona o faatoaga o manu o le Amazon rainforest i Amerika i Saute, lea e tele vaega o fanua o loʻo faʻamama mo lafu povi, ma Asia i Sautesasae, aemaise lava atunuu e pei o Initonesia ma Meleisia, lea o loʻo faʻaumatia ai le tele o vaomatua mo le suauʻu pama. faatoaga. O nei itulagi o loʻo feagai ma le tele o le faʻaleagaina o le vaomatua ona o le faʻalauteleina o faʻatoʻaga manu, o loʻo saofagā i le faʻaleagaina o nofoaga, faʻaitiitia o meaola eseese, ma suiga o le tau. O taumafaiga e foia ai lenei mataupu e aofia ai le unaia o faiga faifaatoaga gafataulimaina, faaitiitia le taumafaina o aano o manufasi, ma le lagolagoina o galuega toe totoina.
O a ni a'afiaga o le si'osi'omaga o le ta'atiaga o vaomatua e mafua mai i fa'ato'aga manu?
O a'afiaga o le si'osi'omaga o le ta'atiaga o le vaomatua e mafua mai i fa'ato'aga manu e taua tele. O le tafia o le vaomatua mo le gaosiga o lafumanu e saofagā i le kasa oona, leiloa o meaola eseese, palapala palapala, ma le filogia o le vai. O le faaleagaina o vaomatua e maua ai le faamatuu atu o le carbon dioxide, o se sao tele i suiga o le tau. E o'o atu ai fo'i i le fa'aleagaina o mea e nonofo ai mo le anoanoa'i o ituaiga, ma tuleia ai i latou i le fa'aumatia. O le aveeseina o la'au e a'afia ai le palapala i 'ele'ele, fa'alavelaveina fa'anatura ma a'afia ai le lelei o le suavai. E le gata i lea, o le faʻaaogaina o vailaʻau faʻamaʻi, fetilaisa, ma otaota mai faʻatoʻaga manu e mafai ona afaina ai punavai lata ane , afaina ai le ola vai ma le soifua maloloina o tagata. O i'uga nei o lo'o fa'ailoa mai ai le mana'omia fa'anatinati mo faiga fa'atumauina ma toe fa'afouina i fa'ato'aga manu.
E i ai ni auala gafataulimaina e suitulaga i fa'ato'aga manu e mafai ona fesoasoani e fa'aitiitia le ta'atiaga o vaomatua?
Ioe, o lo'o i ai auala gafataulimaina e suitulaga i fa'ato'aga manu e mafai ona fesoasoani e fa'aitiitia le fa'ato'aga. O se tasi o ia suiga o le fa'ato'aga e fa'atatau i la'au, lea e fa'atatau i le totoina o fuala'au mo le taumafaina e tagata nai lo le fa'afaileleina o manu mo aano o manu. E ala i le agai atu i se meaai e faavae i laau, e mafai ai ona tatou faaitiitia le manaoga mo faatoaga lafumanu, lea o se mafuaaga autu o le faaleagaina o vaomatua. E le gata i lea, o faiga fa'ato'aga, e pei o le tu'ufa'atasia o la'au i faiga fa'ato'aga, e mafai ona fesoasoani i le toe fa'aleleia o 'ele'ele fa'aleagaina, fa'aleleia atili le ola fa'aolaola, ma maua ai punaga gafataulimaina o mea'ai ma tupe maua. O le fa'alauiloaina o nei auala gafataulimaina e mafai ona saofagā i le fa'aitiitia o le fa'ato'aga ma ona a'afiaga tau le si'osi'omaga.
O a nisi o vaifofo po'o ni fuafuaga e fa'aitiitia ai le a'afiaga o fa'ato'aga manu i le ta'atiaga o le vaomatua?
O nisi o vaifofo e mafai ona fa'aitiitia ai le a'afiaga o fa'ato'aga manu i le ta'atiaga o le vaomatua e aofia ai le fa'alauiloaina o taumafa fa'atatau i la'au, fa'atinoina o faiga fa'ato'aga gafataulimaina, ma le fa'aaogaina o metotia fa'ato'aga. O le faʻamalosia o tagata taʻitoʻatasi e filifili meaʻai e faʻatatau i laʻau e mafai ona faʻaitiitia ai le manaʻoga mo oloa manu, ma faʻaitiitia ai le manaʻoga mo faʻatoʻaga tele o manu ma le faʻaleagaina o vaomatua. O le fa'atinoina o faiga fa'ato'aga gafataulimaina, e pei o le fa'ato'aga fa'ato'aga ma le fa'aogaina o fuala'au fa'ato'aga, e mafai ona fesoasoani e fa'aitiitia le fanua e mana'omia mo fa'ato'aga manu. E le gata i lea, o le faʻaaogaina o auala faʻatoʻaga, lea e tuʻufaʻatasia ai laau i faiga faʻatoʻaga, e mafai ona fesoasoani e toe faʻaleleia ma puipuia vaomatua aʻo faʻatagaina pea le gaosiga o lafumanu. O nei ta'iala e mafai ona saofagā i le fa'aitiitia o le fa'ato'aga e feso'ota'i ma fa'ato'aga manu.