I se vaitau e masani ona vali ai e ulutala suiga o le tau se ata leaga o le lumanaʻi o lo tatou paneta, e faigofie lava ona lagona le lofituina ma le leai o se malosi. Ae ui i lea, o filifiliga tatou te faia i aso uma, aemaise lava i meaʻai tatou te taumafaina, e mafai ona i ai se aafiaga taua i le siosiomaga. Faatasi ai ma nei filifiliga, o le taumafaina o aano o manufasi o se sao tele i le faaleagaina o le siosiomaga ma suiga o le tau. E ui i lona lauiloa ma le taua faaleaganuu i le lalolagi atoa, o le gaosiga ma le taumafaina o aano o manufasi e sau ma se tau maualuga o le siosiomaga. O su'esu'ega o lo'o fa'aalia ai o aano o manufasi e nafa ma le va o le 11 ma le 20 pasene o kasa kasa oona , ma e fa'atupuina ai le fa'alavelave faifaipea i le vai ma fanua o lo tatou paneta.
Ina ia faʻaitiitia le aʻafiaga o le vevela o le lalolagi, o faʻataʻitaʻiga o le tau e fautua mai e tatau ona tatou toe iloilo la tatou va ma aano o manufasi. O lenei tusiga o loʻo suʻesuʻeina le lavelave o galuega a le gaosiga o aano o manufasi ma ona aafiaga mamao i le siosiomaga. Mai le fa'ateteleina o le fa'atupuina o aano o manufasi i le 50 tausaga ua tuana'i i le tele o le fa'aogaina o fanua fa'ato'aga mo lafumanu, o lo'o manino le fa'amaoniga: o lo tatou tu'inanau mo aano o manufasi e le mafai ona gafatia.
O le a matou su'esu'e pe fa'afefea ona fa'aosoina le fa'atama'ia e le gaosiga o aano o manufasi, ma o'o atu ai i le ma'imau o togavao taua o lo'o fai e pei o le kaponi ma nofoaga mo le tele o ituaiga. E le gata i lea, o le a matou suʻesuʻeina le tau o le siosiomaga o faʻatoʻaga falegaosimea, e aofia ai le faʻaleagaina o le ea ma le vai, faʻaleagaina o le eleele, ma otaota vai. O le a matou fa'aseseina tala fa'asolopito masani o lo'o fa'aauauina e le alamanuia aano o manufasi, e pei o le mana'omia o aano o manufasi mo se taumafa lelei ma le a'afiaga o le si'osi'omaga o le soya ma le gaosiga o aano o manufasi.
E ala i le malamalama i aafiaga loloto o le taumafaina o aano o manufasi i luga o la tatou paneta, e mafai ai ona tatou faia filifiliga sili atu ona malamalama ma saofagā i se lumanaʻi gafataulimaina. E mafai ona faaosoosoina le paʻu atu i lapataʻiga mataʻutia o le tau ma mafaufau ai ua malaia lo tatou paneta. Ae e taua le manatua pea o mea o loʻo faʻaalia e suʻesuʻega: o meaʻai tatou te 'ai o se vaega e oʻo lava i tagata taʻitoʻatasi e mafai ona faia se eseesega. O aano o manu o se meaai e sili ona pele i le lalolagi ma o se vaega masani o le faitau piliona o taumafa a tagata. Ae e sau ma le taugata tele: o lo tatou manaʻo i aano o manufasi e leaga mo le siʻosiʻomaga ma suiga o le tau - e nafa ma le va o le 11 ma le 20 pasene o kasa kasa vevela, ma le tafe faifaipea i luga o vai ma fanua faʻaagaaga o lo tatou paneta.
O fa'ata'ita'iga o le tau o lo'o fautua mai ina ia fa'atapula'aina le vevela o le lalolagi , e tatau ona tatou toe mafaufau loloto i la tatou va ma aano o manu.
Ma o le laasaga muamua i le faia o lena mea o le malamalama tonu i le auala e galue ai le pisinisi aano o manufasi, ma pe faʻafefea ona aʻafia ai le siosiomaga. I se vaitau e masani ona vali ai e ulutala suiga o le tau se ata leaga o le lumana'i o lo tatou paneta, e faigofie lava ona lagona le lofituina ma le leai o se malosi. Peitaʻi, o filifiliga tatou te faia i aso uma, aemaise lava i meaʻai tatou te taumafaina, e mafai ona iai sona aafiaga taua i le siosiomaga. Faatasi ai ma nei filifiliga, o le taumafaina o aano o manufasi o se sao tele i le faaleagaina o le siosiomaga ma suiga o le tau. E ui i lona lauiloa ma le taua faaleaganuu i le lalolagi atoa, o le gaosiga ma le taumafaina o aano o manufasi e sau ma se tau maualuga o le siosiomaga. O su'esu'ega o lo'o fa'aalia ai o aano o manufasi e nafa ma le va o le 11 ma le 20 pasene o kasa kasa oona , ma o lo'o tu'uina ai se fa'alavelave faifaipea i luga ole vai ma fanua o lo tatou paneta.
Ina ia faʻaitiitia aʻafiaga o le vevela o le lalolagi, o faʻataʻitaʻiga o le tau e fautua mai e tatau ona tatou toe iloilo la tatou va ma aano o manufasi. O lenei tusiga o loʻo suʻesuʻeina le lavelave o galuega a le aano o manufasi ma ona oʻo mamao aʻafiaga i le siosiomaga. Mai le si'itia mata'utia i'ai aano o manufasi i le 50 tausaga ua tuana'i e o'o atu i le tele o le fa'aogaina o fanua fa'ato'aga mo lafumanu, o lo'o manino le fa'amaoniga: o lo tatou tu'inanau mo aano o manufasi e le gafatia.
O le a tatou su'esu'e pe fa'afefea ona fa'aosoina e le aano o manu gaosiga tafa'ato'aga, ma o'o atu ai i le fa'aumatiaina o vaomatua taua e e fai e pei o le kaponi ma nofoaga mo le anoanoa'i o ituaiga. E le gata i lea, o le a matou suʻesuʻeina le siʻosiʻomaga tau o faʻatoʻaga falegaosimea, e aofia ai le faʻaleagaina o le ea ma le vai, faʻaleagaina o le eleele, ma otaota vai. o le a matou fa'aseseina tala fa'asolopito masani o lo'o fa'aauauina e le pisinisi aano o manufasi, e pei o le mana'omia o aano o manufasi mo le soifua maloloina lelei ma le a'afiaga o le si'osi'omaga o le soya ma le gaosiga o aano o manufasi.
E ala i le malamalama i aafiaga loloto o le taumafaina o aano o manufasi i luga o la tatou paneta, e mafai ai ona tatou faia filifiliga sili atu ona malamalama ma saofagā i se lumanaʻi gafataulimaina.

E mafai ona faaosoosoina le paʻu atu i lapataʻiga mataʻutia o le tau ma mafaufau ai ua malaia lo tatou paneta. Ae e taua le manatua pea o mea o loʻo faʻaalia i le suʻesuʻega: o meaʻai tatou te 'ai o se vaega e oʻo lava i tagata taʻitoʻatasi e mafai ona faia se eseesega. O aano o manu o se meaai e sili ona pele i le lalolagi, ma o se vaega masani o le faitau piliona o taumafa a tagata. Ae e sau ma le taugata tele: o lo tatou manaʻo i aano o manufasi e leaga mo le siʻosiʻomaga ma suiga o le tau - e nafa ma le va o le 11 ma le 20 pasene o kasa kasa vai ma fanua faʻaagaaga o lo tatou paneta .
O fa'ata'ita'iga o le tau o lo'o fautua mai ina ia fa'atapula'aina le vevela o le lalolagi, e tatau ona tatou toe mafaufau loloto i la tatou va ma aano o manu. Ma o le laasaga muamua i le faia o lena mea o le malamalama tonu i le auala e galue ai le pisinisi aano o manufasi , ma pe faʻafefea ona aʻafia ai le siosiomaga .
Le Alamanuia aano o manufasi i se Va'aiga
I le 50 tausaga talu ai, o aano o manufasi ua sili atu ona lauiloa: i le va o le 1961 ma le 2021, o le averesi o aano o manufasi a le tagata i tausaga taʻitasi na oso mai le tusa ma le 50 pauna i le tausaga i le 94 pauna i le tausaga. E ui lava o lenei siitaga na tupu i le lalolagi atoa, ae na sili atu ona lauiloa i atunuu maualuluga ma maualalo tupe maua, e ui lava o atunuu matitiva na vaaia foi le siʻitia laʻititi o le taumafaina o aano o manufasi.
Masalo e le o se mea e ofo ai, o le pisinisi o aano o manufasi e tele - moni.
O le afa o fanua nofoia uma i le lalolagi o loʻo faʻaaogaina mo faʻatoʻaga . O le lua vaetolu o lena fanua o loʻo faʻaaogaina mo lafumanu, aʻo le isi vaetolu o loʻo faʻaaogaina fua o fua. Ae na o le ʻafa o na mea totō e iʻu i gutu o tagata; o le isi mea e fa'aaogaina a le mo le gaosiga po'o le tele o taimi, e fafaga ai lafumanu.
I le aotelega, afai tatou te amanaia fua o lafumanu, o le 80 pasene o fanua faʻatoʻaga uma i le lalolagi - pe tusa ma le 15 miliona maila faatafafa - e faʻaaogaina e lagolago ai lafumanu, pe tuusaʻo pe le tuusao.
Le Auala e Ta'ita'iina ai le Fa'atosinaina o le Vaomatua
O lo matou mana'o i aano o manufasi e o'o mai i se tau maualuga, ma matou te le o talanoa e uiga i le si'itia o tau o cheeseburgers . O le pisinisi o aano o manufasi e matua afaina ai le siosiomaga i le tele o auala - taugofie ma le tele o polotini ua fafagaina ai le tele o tagata ae ua tuua ai foi le tatou paneta i se tulaga sili ona leaga.
Muamua, o aano o manufasi o se tasi lea o mafuaʻaga sili o le faʻaleagaina o vaomatua, poʻo le faʻamamaina o fanua togavao. I le silia ma le 10,000 tausaga talu ai, e tusa ma le tasi vaetolu o vaomatua o le paneta ua faʻaumatia . E tusa ma le 75 pasene o vaomatua o le teropika e mafua mai i faatoaga, lea e aofia ai le faamamaina o eleele e toto ai fualaʻau e pei o soya ma sana e fafaga ai manu, faʻapea foʻi ma fanua e faʻaleleia ai manu faʻatoʻaga.
Aafiaga o le Taaina o le Vaomatua
O le ta'atiaga o le vaomatua e iai le tele o a'afiaga o le si'osi'omaga. O la'au e pu'eina ma teuina le tele o CO2 mai le ea, lea e taua ona o le CO2 o se tasi o kasa e sili ona leaga . Pe a tipiina pe susunuina na laau, o le CO2 e toe tuʻuina atu i le ea. Ole tasi lea o auala taua ole 'ai aano o manufasi e fesoasoani ile vevela ole lalolagi .
E le gata i lea, o le faʻaleagaina o vaomatua e faʻaumatia ai nofoaga o loʻo faʻalagolago i ai le faitau miliona o ituaiga. O lenei mea e faʻaitiitia ai meaola eseese, lea e manaʻomia mo le ola faʻanatura o lo tatou paneta , ma nisi o faʻaumatiaga ua iloa e tafiesea ai meaola uma . O se suʻesuʻega i le 2021 na maua ai i le Amazon lava ia, e silia ma le 10,000 laau ma meaola o loʻo lamatia i le faʻaumatia ona o le faʻaleagaina o vaomatua.
Le Fa'afefea ona Fa'aleagaina e Fa'ato'aga Falegaosi le Si'osi'omaga
O le mea moni, o le ta'atiaga o vaomatua ua na'o se vaega o le fa'atusa. O le tele o aano o manufasi o loʻo gaosia i luga o faʻatoʻaga falegaosimea - o le tele o ia mea o loʻo i luga o eleele togavao muamua - ma faʻatoʻaga falegaosimea e mataʻutia mo le siosiomaga i le tele o auala.
Filogia o le Ea
E fa'atatauina o se mea i le va o le 11 ma le 19 pasene o fa'apogai i le lalolagi atoa e sau mai lafumanu . E aofia ai le fa'aoso sa'o mai manu, e pei o le methane i totonu o povi pa'u ma le nitrous oxide i pua'a ma otaota moa , fa'apea fo'i ma le fa'aogaina o le fanua, ma mea laiti, e pei o le sau mai le felauaiga o mea'ai po'o isi masini ma fale fa'ato'aga e fa'aogaina i totonu. a latou galuega.
Vai Filogia
O fa'ato'aga a falegaosimea ose tasi lea o fa'apogai autu o le fa'aleagaina o le vai , aua o fetilaisa gaosia, otaota, vaila'au fa'ato'aga ma isi mea fa'ato'aga e masani ona tafe atu i alavai lata ane. O lenei filogia e mafai ona mafua ai le fuga o algae leaga , lea e mafai ona oona ai manu ma tagata; i le 2014, o le fuga o le algae i Ohio na mafua ai le 400,000 tagata na leiloa lo latou avanoa i vai inu mama mo aso e tolu.
Fa'aleagaina o le eleele ma otaota vai
Ole ala tatou te fa'ato'aga e mafua ai fo'i le tafia o le palapala, lea e atili ai ona faigata le fa'ato'aga lelei o fuala'au. E tusa ai ma le au suʻesuʻe a Malo Aufaatasi, o le tafia o le eleele e mafai ona mafua ai le leiloa o le 75 piliona tone o eleele i le tausaga 2050. O aano o manufasi ma fale susu e maua mai ai foi le tele o vai e fafaga ai manu faʻatoʻaga - o le gaosia na o le tasi le pauna o povi e manaʻomia ai le 2,400 kalone. vai , mo se faataitaiga.
Fa'alēa'i Fa'amatalaga Fa'amatalaga Sese a le Alamanuia o Aano o manufasi
E ui lava i aafiaga leaga o le alamanuia o aano o manufasi i luga o le paneta, o ana faʻasalalauga faʻasalalauga lautele sa galue malosi ina ia mautinoa o loʻo tatou 'ai e sili atu nai lo meaʻai gafataulimaina fautuaina. O nisi nei o tala fa'asolopito e sili ona fiafia i ai le alamanuia, ma mea moni:
Talatuu #1: E te Manaomia Aano o Manu ina ia Soifua Maloloina
E ui lava taʻitaʻi faʻalapotopotoga faʻalesiosiomaga e manaʻomia le faʻaitiitia o aano o manu mo se taumafa gafataulimaina, o loʻo galue malosi le pisinisi aano o manufasi e faʻalauiloa le tala e manaʻomia e tagata ona 'ai aano o manu . Ae e le sa'o lenei mea.
O suʻesuʻega ina ua maeʻa suʻesuʻega ua faʻaalia ai o tagata Amerika e sili atu le tele o polotini nai lo le mea tatou te manaʻomia . Afai ei ai se mea, o le toʻatele o tatou e le lava le fiber mai fualaau 'aina ma fualaau faisua. E le gata i lea, o aano o manufasi e le na o le pau lea o le "polotini atoatoa ," e le na o le pau lea o le auala e maua ai le Vitamin B12 poʻo le auala e tasi e maua ai le uʻamea . Mulimuli ane, e tusa lava po o le a le auala e te tipiina ai, o aano o manufasi e le o se vaega taua o se taumafataga maloloina.
Talafatu #2: E Leaga Soya
O isi e puipuia le taumafaina o aano o manufasi e ala i le finau faapea o le soya e leaga foi mo le siosiomaga. Ae o lena vaega o le upu moni e faaseseina - e ui e moni o le faʻatoʻaga soya o se faʻauluuluga taua o le faʻaleagaina o vaomatua - e sili atu ma le tolu-kuata o soya uma na gaosia i le lalolagi atoa e faʻaaogaina e fafaga ai manu faʻatoʻaga ina ia maua ai aano o manufasi ma susu. Ma e ui o le soya e mautinoa lava e manaʻomia le tele o le vai e faʻatoʻaga ai, e manaʻomia le itiiti ifo nai lo susu poʻo aano o manufasi .
Talatuu #3: Mea'ai Fua'ai i Luma e taugata
O se taofi masani o le fautuaina o mea'ai vegan ma mea'ai e fa'avasega, aua o nei mea'ai e sili atu le taugata ma le taugofie nai lo le 'aina o aano o manufasi taugofie. Ma e iai se mea moni i lenei mea; fua o le maatulimanu o se taumafa vegan maloloina, ma i nisi nuu maualalo tupe maua, avanoa i fualaau aina fou ma fualaau faisua e matua faatapulaaina . E le gata i lea, o le saunia o mea'ai atoa e pei o legumes ma fualaau faisua e mafai ona tele se taimi ma fa'ata'ita'iga, lea e ono lagona le fa'afefe pe a uma se aso faigaluega faigata. Ae ui i lea, o loʻo i ai tala lelei: i le averesi, o taumafa vegan atoa e tusa ma le tasi vaetolu e sili atu le taugofie nai lo le averesi o aano o manufasi, o se suʻesuʻega 2023 Oxford na maua, ma o loʻo i ai le tele o taumafaiga faʻalapotopotoga e fai le filifiliga e 'ai atili laau. se filifiliga e sili atu ona faigofie.
Le La'au Lalo
O loʻo faʻaauau pea ona oʻo i le lalolagi le vevela mataʻutia o loʻo faʻaleagaina ai fualaʻau, manu ma tagata. E ui o le tele o mea e nafa ma le aumaia oi tatou i lenei tulaga, e le mafai ona le amanaʻia le tele o le sao o le gaosiga o aano o manufasi, ma le tele o avanoa faʻatino o le tau o loʻo avanoa mo i tatou e ala i le 'ai sina aano o manufasi ma sina meaʻai.
O a tatou tulaga o lo'o i ai nei o aano o manufasi e le mafai ona gafatia, ma o se fa'aitiitiga taua (fa'atasi ai ma le tele o isi suiga i faiga fa'avae ma le malosi mama) e mana'omia e aloese ai mai a'afiaga sili ona leaga o suiga o le tau. O tagata e pei o se ituaiga e le manaʻomia ona 'ai aano o manu e ola maloloina ai, ae tusa lava pe tatou te faia, e mautinoa e le manaʻomia ona tatou 'ai i le fua o loʻo i ai nei. O le mea e laki ai, e sili atu le faigofie nai lo se isi lava taimi e 'ai ai se mea'ai e sili atu le tele o la'au , pe o mea'ai, vegan, flexitarian po'o se mea i le va.
Matau: O lenei Initaneti sa muamua lomia i luga o le sapalaiina, ma e le tatau ona atagia mai ai manatu o le Humane Foundation.