Mumu mumu ma le fatu o le fatu: Suesuega o le soifua maloloina tulaga lamatia ma o taumafa malamalama

O le gasegase o le fatu o le mafuaaga autu lea o le oti mo alii ma tamaitai i le Iunaite Setete, ma maliliu ai le silia ma le 655,000 i tausaga taitasi. E ui ina tele a'afiaga o le ma'i fatu, o mea'ai e iai sona sao taua i lona atina'eina. I tausaga talu ai nei, o le fesoʻotaʻiga i le va o meaʻai mumu ma faʻamaʻi fatu ua avea ma autu vevela o felafolafoaiga i le va o fomaʻi soifua maloloina ma tagata lautele. O aano o manu mumu, lea e aofia ai le povi, puaa, ma le mamoe, ua leva ona avea ma meaʻai i taumafa a Amerika, ae o lona aʻafiaga i le soifua maloloina o le fatu ua faʻaalia ai popolega. E tele suʻesuʻega na suʻesuʻeina ai le fesoʻotaʻiga i le va o le taumafaina o meaʻai mumu ma faʻamaʻi fatu, faʻatasi ai ma iʻuga feteʻenaʻi ma manatu. O nisi tagata su'esu'e e fautua mai o aano o manufasi mumu, aemaise lava ituaiga gaosi, e ono fa'ateleina ai le fa'ama'i fatu ona o le maualuga o le ga'o tumu ma le cholesterol. Ae ui i lea, o isi e finau o aano o manufasi mumu e maua ai meaʻai taua ma e mafai ona avea ma se vaega o se meaʻai maloloina pe a faʻaaogaina i le faʻaogaina. I totonu o lenei tusiga, o le a tatou suʻesuʻeina faʻamaoniga o loʻo iai nei ma aʻoaʻoga o loʻo siomia ai le sootaga i le va o le taumafaina o aano o manu mumu ma le maʻi fatu e malamalama atili ai i lona aʻafiaga i lo tatou soifua maloloina.

taumafa aano o manu mumu ma ma'i fatu

E tele suʻesuʻega ua faʻaalia ai se fesoʻotaʻiga i le va o le taumafaina o aano o manu mumu ma le lamatiaga o le atiaʻe o maʻi fatu. O le tele o le taumafaina o aano o manufasi mumu, aemaise lava ituaiga gaosi, ua fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o faʻafitauli cardiovascular. O le uʻamea o le heme, gaʻo tumu, ma le maualuga o le sodium o loʻo i ai i aano o manu mumu e talitonuina e saofagā i le atinaʻeina o maʻi fatu e ala i le faʻalauiloaina o le mumū, faʻatupuina o le cholesterol, ma le maualuga o le toto. E le gata i lea, o le faiga o le kukaina o aano o manufasi mumu, aemaise lava i le maualuga o le vevela, e mafai ona maua ai mea leaga e faʻateleina ai le lamatiaga o le maʻi fatu. E taua le maitauina e ui o nei suʻesuʻega o loʻo fautua mai ai se fesoʻotaʻiga talafeagai, e manaʻomia nisi suʻesuʻega ina ia malamalama atoatoa i le fesoʻotaʻiga lavelave i le va o meaʻai mumu ma maʻi fatu. I le taimi nei, e fautuaina le taumafaina o aano o manu mumu i le faʻalelei ma faʻamuamua le paleni taumafa e tele i fualaau 'aina, fualaau faisua, fatu atoa, ma polotini paʻu mo le soifua maloloina lelei o le fatu.

Mea'ai Mumu ma Fa'ama'i o le Loto: Su'esu'eina o Tulaga Fa'aletonu mo le Soifua Malōlōina ma Fa'amatalaga Tau Mea'ai Setema 2025

Su'esu'ega ma su'esu'ega e lagolagoina ai fa'amatalaga

O le tele o suʻesuʻega suʻesuʻega ua faʻamalosia ai suʻesuʻega e uiga i le fesoʻotaʻiga i le va o le taumafaina o aano o manu mumu ma le maʻi fatu. Mo se faʻataʻitaʻiga, o se faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻiga na lomia i le Journal of the American Medical Association na suʻesuʻeina faʻamaumauga mai luga o le 1.4 miliona tagata auai ma maua ai se fesoʻotaʻiga taua i le va o le maualuga o le taumafa o aano o manu mumu ma le faʻateleina o le lamatiaga o le atiaʻe o le maʻi cardiovascular. E le gata i lea, o se suʻesuʻega faʻapitoa na faia e le Harvard TH Chan School of Public Health e aofia ai le sili atu i le 37,000 tane ma le silia ma le 83,000 fafine na faʻamaonia ai nei suʻesuʻega, ma faʻaalia ai o tagata taʻitoʻatasi na faʻaaogaina le tele o aano o manu mumu e sili atu le avanoa e oʻo ai i faʻafitauli o le fatu. O nei suʻesuʻega, faʻatasi ai ma le tele o isi, faʻamaonia le taua o le mafaufau i le aʻafiaga o le taumafaina o aano o manu mumu i le soifua maloloina o le fatu ma faʻamaonia ai le manaʻomia mo nisi suʻesuʻega e faʻamautu ai auala saʻo o loʻo faʻavaeina ai lenei mafutaga.

O a'afiaga fa'alesoifua maloloina e mafai ona feso'ota'i ma aano o manu mūmū

O le taumafaina o aano o manu mūmū i le tele o aofa'i ua feso'ota'i ma le tele o a'afiaga tau le soifua maloloina. O le tele o le taumafaina o aano o manufasi mumu ua feso'ota'i ma le fa'atupula'ia o le a'afiaga o le atia'e o nisi ituaiga o kanesa, aemaise lava le kanesa colorectal. O lenei mafutaga e talitonuina e mafua mai i mea eseese, e aofia ai le i ai o carcinogens e fausia i le taimi o le kukaina o meaʻai, o le maualuga o le gaʻo tumu i aano o manu mumu, ma le aʻafiaga o le microbiome o le gutu. E le gata i lea, o le taumafaina soo o aano o manufasi mumu e fesoʻotaʻi ma le maualuga o le lamatiaga o le atiaʻe o tulaga e pei o le maʻisuka ituaiga 2 ma le laʻau, o mea ia e lua e lamatia ai faʻamaʻi cardiovascular. O nei a'afiaga fa'alesoifua maloloina e fa'ailoa mai ai le taua o le fa'alelei ma le paleni pe a o'o i le taumafaina o aano o manu mūmū, o se vaega o le soifua maloloina atoa ma le 'ai eseese.

O mea e a'afia ai tulaga lamatia

Pe a mafaufau i le sootaga i le va o aano o manufasi mumu ma le maʻi fatu, e taua le malamalama i mea eseese e mafai ona aʻafia ai tulaga lamatia o se tagata. O se tasi o mea taua o le aofa'i o aano o manufa'amumu mumu e 'aina. O suʻesuʻega ua faʻaalia ai o le maualuga o le taumafaina o aano o manu mumu, aemaise lava aano o manu mumu, e fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o aʻafiaga o maʻi fatu. O le isi itu taua o le auala e sauniuni ai. O auala e kuka ai e aofia ai le vevela maualuga, e pei o le falai po'o le falai, e mafai ona maua ai mea fa'afefiloi e ono iai ni a'afiaga leaga i le soifua maloloina o le fatu. E lē gata i lea, o le faiga atoa o meaʻai e iai sona sao, ona o se taumafa e tele i aano o manufasi mūmū ae leai ni fualaau ʻaina, fualaau faisua, ma fatu atoa e ono saosaolaumea i se tulaga maualuga atu o le maʻi fatu. O isi mea e mafai ona a'afia ai tulaga lamatia o se tagata e aofia ai o latou fa'atupuina o le tino, tulaga o le soifua maloloina o lo'o i ai, ma tulaga o le olaga e pei o le maualuga o gaioiga fa'aletino ma tulaga ulaula. I le iloiloina o nei mea, e mafai ai e tagata taʻitoʻatasi ona faia filifiliga faʻapitoa e uiga ia latou meaʻai ma le olaga e fesoasoani e faʻaitiitia ai lo latou lamatiaga i maʻi fatu.

O isi mea e maua mai ai porotini e mafaufau iai

A'o malamalama atili tagata ta'ito'atasi i a'afiaga fa'alesoifua maloloina e feso'ota'i ma le taumafaina o aano o manu mūmū, o le su'esu'eina o isi puna porotini e mafai ona avea ma fofo talafeagai. O polotini e fa'atatau i la'au, e pei o legume, tofu, tempeh, ma le seitan, e ofoina atu mea'ai lelei e maualalo i ga'o tumu ma le cholesterol. O nei puna polotini e mauoa foʻi i alava, vitamini, ma minerale, e faʻamanuiaina ai mo le soifua maloloina atoa. E le gata i lea, o mea'ai sami e mafai ona avea ma se mea aoga e sui ai aano o manufasi mumu, aua o se puna paʻu o le polotini ma e aofia ai gaʻo omega-3 taua e lagolago ai le soifua maloloina o le fatu. O fuamoa ma meaʻai susu, pe a 'ai i le faʻaogaina ma o se vaega o le paleni taumafa, e mafai foi ona maua ai le maualuga o le porotini. E ala i le tu'ufa'atasia o nei mea e maua mai ai le polotini i mea'ai a le tagata, e mafai ai e tagata ta'ito'atasi ona fa'avasega a latou mea'ai paleni a'o fa'aitiitia lo latou fa'alagolago i aano o manufasi mumu.

Mea'ai Mumu ma Fa'ama'i o le Loto: Su'esu'eina o Tulaga Fa'aletonu mo le Soifua Malōlōina ma Fa'amatalaga Tau Mea'ai Setema 2025

Laasaga e faʻaitiitia ai le taumafa aano o manu mumu

Ina ia faʻaitiitia le taumafaina o aano o manu mumu ma faʻaleleia le soifua maloloina o le fatu, e fautuaina le suʻesuʻeina o isi mea e maua ai porotini. O le tu'ufa'atasia o polotini e fa'atatau i la'au, e pei o pi, lentils, tofu, ma le tempe, i totonu o mea'ai e mafai ona maua ai se mea'ai lelei ma gafatia e sui ai aano o manufasi mumu. E le gata i lea, o le fa'ata'ita'iina o auala eseese e kuka ai, e pei o le taoina po'o le taoina o fualaau faisua, e mafai ona fa'aopoopoina le tofo ma le 'ese'ese i taumafataga e aunoa ma le fa'alagolago tele i aano o manufasi. I le fuafuaina o mea'ai, o le fa'amoemoe mo le itiiti ifo i le tasi pe lua aso e leai ni aano o manufasi i le vaiaso e mafai ona fesoasoani fa'aitiitia le fa'alagolago i aano o manufasi mumu. E ala i le fa'avasegaina o puna'oa polotini ma le fa'aofiina o le tele o mea e fa'atatau i la'au i totonu o a tatou mea'ai, e mafai ai ona tatou faia ni laasaga fa'amalosi e fa'aitiitia ai le taumafaina o aano o manufasi mumu ma le lagolagoina o le soifua maloloina o le fatu.

I le faʻaiʻuga, e ui o le fesoʻotaʻiga i le va o meaʻai mumu ma le maʻi fatu e foliga mai e popole, e taua le manatua o le faʻalelei ma le paleni e taua pe a oʻo i se taumafataga maloloina. O le tu'ufa'atasia o polotini pa'epa'e 'ese'ese, e pei o fa'apogai e fa'atatau i la'au, e mafai ona fesoasoani e fa'aitiitia ai le fa'ama'i fatu. E le gata i lea, o se taumafataga lelei atoatoa e tele i fualaau 'aina, fualaau faisua, ma fatu atoa e mafai ona maua ai meaʻai taua mo le soifua maloloina o le fatu atoa. E fautuaina i taimi uma le feutagai ma se tagata tomai faapitoa tau soifua maloloina mo fautuaga patino tau taumafa. Manatua, o nai suiga laiti i mea'ai e mafai ona i ai se aafiaga tele i lo tatou soifua maloloina umi ma le soifua manuia.

FAQ

O a faʻamaoniga faʻasaienisi o loʻo i ai e lagolago ai le soʻotaga i le va o le taumafaina o aano o manu mūmū ma le faʻateleina o aʻafiaga o maʻi fatu?

E tele su'esu'ega fa'asaienisi ua maua ai fa'amaoniga e ta'u mai ai se feso'ota'iga i le va o le taumafaina o aano o manu mūmū ma le fa'atuputeleina o le fa'ama'i fatu. O aano o manufasi mumu e masani ona maualuga i ga'o tumu, lea e mafai ona siitia ai le maualuga o le LDL cholesterol (e masani ona ta'ua o le "leaga" cholesterol) i le toto. Ole maualuga ole LDL cholesterol e feso'ota'i ma le fa'ateleina o le fa'ama'i fatu. E le gata i lea, o aano o manufasi mumu o loʻo i ai le uʻamea heme, lea e mafai ona faʻamalosia ai le faʻamaʻi faʻamaʻi ma le mumū i totonu o le tino, ma faʻateleina ai le lamatiaga o maʻi fatu. E ui o le tele o suʻesuʻega e manaʻomia e malamalama atoatoa ai i le mafutaga, o faʻamaoniga o loʻo iai nei o loʻo taʻu mai ai o le faʻaitiitia o le taumafa aano o manu mumu e mafai ona aoga mo le soifua maloloina o le fatu.

E fa'afefea ona a'afia le maualuga o le cholesterol ma le toto maualuga i le taumafaina o aano o manufasi mumu, o ia mea uma e lua e a'afia ai ma'i fatu?

O le taumafaina o aano o manufasi mumu, aemaise lava aano o manufasi mumu, ua feso'ota'i atu i le maualuga o le cholesterol ma le maualuga o le toto. O aano o manufasi mumu e maualuga i ga'o tumu, lea e mafai ona siitia ai le maualuga o le LDL (leaga) cholesterol ma fesoasoani i le atina'eina o le ma'a i totonu o alatoto. O lenei mea e mafai ona oʻo atu ai i le atherosclerosis ma faʻateleina ai le lamatiaga o maʻi fatu. E le gata i lea, o le maualuga o le sodium i totonu o aano o manufasi mumu e mafai ona siitia ai le maualuga o le toto. E fautuaina e faʻatapulaʻa le taumafaina o aano o manufasi mumu ma filifili mo mea e sili atu le paʻu o le porotini, e pei o moa, iʻa, ma isi mea e faʻavae i laʻau, e faʻamautu ai le maualuga o le cholesterol maloloina ma le toto maualuga.

O ituaiga uma o aano o manufasi mumu e tutusa le afaina mo le soifua maloloina o le fatu, pe o nisi ituaiga e itiiti le afaina nai lo isi?

O ituaiga uma o aano o manufasi mumu e mafai ona saofagā i le faʻateleina o le lamatiaga o le maʻi fatu, ae o nisi atonu e itiiti le afaina nai lo isi. O aano o manufasi mumu ua gaosia, e pei o le puaa ma sosisi, ua feso'ota'i atu i se tulaga e sili atu ona lamatia ona o le maualuga o le sodium, nitrates, ma mea fa'asao fa'aopoopo. I le isi itu, o aano o manu pa'epa'e mumu e le'i gaosia, e pei o tipi pa'epa'e o povi po'o mamoe, e ono itiiti ni a'afiaga pe a 'ai fa'atatau. Ae ui i lea, e taua le maitauina o le faʻaitiitia o le aofaʻi o aano o manufasi mumu ma faʻapipiʻi le tele o polotini faʻavae e masani ona fautuaina mo le soifua maloloina o le fatu. O le fa'atalanoaina ma se foma'i fa'alesoifua maloloina po'o se tagata tausi mea'ai ua resitalaina e mafai ona tu'uina atu ta'iala fa'apitoa i filifiliga tau mea'ai.

E i ai ni mea fa'apitoa po'o ni vaega i totonu o aano o manufasi mumu e saofagā i le atina'eina o ma'i fatu, pe na'o le taumafaina atoa o aano o manu mūmū e ono lamatia ai?

O le aofaʻi atoa o aano o manufasi mumu ma mea faʻapitoa e maua i totonu e mafai ona fesoasoani i le atinaʻeina o maʻi fatu. E ui o aano o manufasi mūmū o se puna mauoa o polotini, uʻamea, ma isi meaʻai, o loʻo iai foʻi gaʻo tumu, lea e mafai ona faʻateleina le maualuga o le cholesterol ma fesoasoani i le atinaʻeina o maʻi fatu. E le gata i lea, o aano o manu mumu o loʻo i ai ni mea faʻapitoa e pei o le heme iron ma le L-carnitine, lea pe a faʻafefeteina e le siama o le gutu, e maua mai ai mea e mafai ona faʻateleina ai le mumū ma faʻateleina ai le lamatiaga o maʻi fatu. O le mea lea, o le tuʻufaʻatasiga o le faʻaaogaina atoa o aano o manu mumu ma le i ai o nei mea faʻapitoa e ono lamatia ai le soifua maloloina o le fatu.

E mafai ona fa'aitiitia le a'afiaga o aano o manufasi mumu i le soifua maloloina o le fatu e isi mea'ai, e pei o le taumafaina fa'alelei po'o le tu'ufa'atasia ma nisi ituaiga o fualaau 'aina ma fualaau faisua?

Ioe, o le a'afiaga leaga o aano o manufasi mumu i le soifua maloloina o le fatu e mafai ona fa'aitiitia e isi mea'ai. O le taumafaina o aano o manufasi mumu i le fa'atatau ma tu'ufa'atasia ma nisi ituaiga o fualaau 'aina ma fualaau faisua e mafai ona fesoasoani e fa'afetaui ai ona a'afiaga leaga. E fautuaina le faʻatapulaʻaina o aano o manufasi mumu e faʻaitiitia ai le lamatiaga o le maʻi fatu. E le gata i lea, o le tuʻufaʻatasia o fualaau 'aina ma fualaau faisua eseese i le taumafataga e mafai ona maua ai meaʻai taua, antioxidants, ma fiber, lea e mafai ona lagolago ai le soifua maloloina o le fatu ma fesoasoani e faʻaitiitia ai aʻafiaga leaga o le taumafaina o aano o manu mumu.

4.1/5 - (29 palota)

Lau Ta'iala ile Amataina ose Tulaga Olaga La'au

Saili laasaga faigofie, fautuaga atamai, ma punaoa fesoasoani e amata ai lau malaga faʻavae i laʻau ma le mautinoa ma le faigofie.

Aiseā e Filifilia ai se Olaga Fa'avae La'au?

Su'esu'e mafuaaga mamana i tua atu o la'au-mai le soifua maloloina lelei i se paneta agalelei. Su'e pe fa'afefea ona taua tele au filifiliga mea'ai.

Mo Manu

Filifili le agalelei

Mo le paneta

Ola lanu meamata

Mo Tagata

Soifua maloloina i lau ipu

Fai Gaioiga

O suiga moni e amata i filifiliga faigofie i aso taitasi. E ala i le galue i aso nei, e mafai ona e puipuia manu, faʻasaoina le paneta, ma faʻamalosia se lumanaʻi sili atu le agalelei, sili atu ona gafataulimaina.

Aisea e alu ai i La'au?

Su'esu'e mafuaaga mamana i tua atu o la'au fa'avae, ma su'esu'e pe fa'afefea ona taua au filifiliga mea'ai.

Fa'afefea ona Alu i La'au Fa'avae?

Saili laasaga faigofie, fautuaga atamai, ma punaoa fesoasoani e amata ai lau malaga faʻavae i laʻau ma le mautinoa ma le faigofie.

Faitau FAQ

Saili tali manino i fesili masani.