Aisea e afaina ai le Siosiomaga i Faatoaga povi

Fa'ato'aga povi, o se maatulimanu o pisinisi fa'ato'aga i le lalolagi atoa, e nafa ma le gaosia o le tele o aano o manufasi, susu, ma mea pa'u o lo'o fa'aaogaina i le lalolagi atoa. Ae ui i lea, o lenei vaega e foliga mai e taua tele o loʻo i ai se itu pogisa e matua afaina ai le siosiomaga. O tausaga taʻitasi, e faʻaumatia e tagata le 70 miliona metric tone o povi ma sili atu i le 174 miliona tone o susu, e manaʻomia ai le tele o galuega faʻatoʻaga povi. O nei fa'agaioiga, a'o fa'amalieina le mana'omia tele o pisupo ⁢ ma susu, e saofagā i le fa'aleagaina tele o le si'osi'omaga.

Ole tau ole siosiomaga ole fa'ato'aga povi e amata ile tele ole fa'aogaina o fanua fa'apitoa mo le gaosiga o povi, lea e fa'atatau i le tusa ma le 25 pasene ole fa'aoga fanua ma le fa'aaogaina o fanua. O le maketi o povi i le lalolagi atoa, e tusa ma le $446 piliona i tausaga taʻitasi, ma le tele o maketi susu, o loʻo faʻamaonia ai le taua o le tamaoaiga o lenei pisinisi. Faatasi ai ma le va o le 930 miliona ma le sili atu ma le tasi piliona ulu o povi i le lalolagi atoa, o tulagavae o le siosiomaga o lafumanu e matua tele lava.

O le Iunaite Setete o loʻo taʻitaʻia le lalolagi i le gaosiga o povi, sosoʻo ma Pasila, ma o loʻo faʻatulagaina o le lona tolu sili ona faʻatau atu aano o povi. ⁢O le taumafaina o povi a Amerika lava ia e tusa ma le 30 piliona pauna i tausaga taitasi. Peitaʻi, o aʻafiaga o le siʻosiʻomaga o le faʻatoʻaga o povi e mamao atu i tua atu o tuaoi o soʻo se atunuu.

Mai le fa'aleagaina o le ea ma le ⁤vai i le tafia o le 'ele'ele ma le fa'asaoina o vaomatua, o a'afiaga o le si'osi'omaga o le fa'ato'aga o povi e tuusa'o ma mamao. O fa'agaioiga i aso ta'itasi a povi⁤ fa'ato'aga e fa'amatu'u mai ai le tele o kasa oona, e aofia ai le ⁢methane mai pa'u povi, u'u, ma le otaota, fa'apea fo'i le nitrous oxide mai fetilaisa. O nei ausa e saofagā i suiga o le tau, ma avea ai le lafu povi o se tasi o faʻatoʻaga pito sili ona tele e maua ai kasa oona.

O le filogia o le vai o le isi lea mataupu ogaoga, ona o otaota ma isi faatoaga⁤ otaota e afaina ai alavai e ala i le tafe mai o mea taumafa ma le puna ⁢polusi. O le tafia o le palapala, ua fa'ateleina ona o le ⁤le tele o le vao⁢ ma le ⁤le a'afiaga fa'aletino o atigivae povi, ua atili fa'aleagaina ai le eleele, ma atili ai ona a'afia i le tafe mai o mea'ai.

O le fa'aleagaina o le vaomatua, e fa'aosofia e le mana'oga e fa'amama fanua mo lafu povi, ua fa'aopoopoina ai nei fa'afitauli tau le si'osi'omaga. O le aveesea o vaomatua e le gata e faamatuu atu ai le carbon dioxide o loo teuina i totonu o le siosiomaga ae e aveesea ai foi laau e ono aveesea ai le carbon. O lenei a'afiaga lua o le ta'atiaga o le vaomatua e matua fa'atuputeleina ai le kasa oona ma saofagā i le fa'aumatiaina o le ⁢biodiversity, ma fa'amata'u ai le anoanoa'i o meaola ma fa'aumatia.

a'o fa'ato'aga povi e tele sona sao i le fafagaina⁢ le faitau aofa'i o le lalolagi, ⁤o lona tau o le si'osi'omaga e matua'i fa'ateteleina. A aunoa ma ni suiga tetele i masaniga taumafa ma faiga fa'ato'aga⁢, o le a fa'ateleina pea le fa'aleagaina o lo tatou paneta. O lenei tusiga o loʻo faʻatalanoaina auala eseese e faʻaleagaina ai le siosiomaga ma suʻesuʻeina fofo e faʻaitiitia ai lona aʻafiaga.

Aisea e Fa'aleagaina ai le Siosiomaga Aukuso 2025 i Fa'ato'aga povi

O tausaga taʻitasi, e faʻaaogaina e tagata le 70 miliona metric tone o povi ma sili atu i le 174 miliona tone o susu . Ole tele lena o aano o manufasi ma susu, ma o le gaosia e manaʻomia ai le tele ma le tele o lafumanu. O le mea e leaga ai, o le fa'ato'aga o povi e o'o atu ai i le tele o fa'aleagaina o le si'osi'omaga , ma a leai se suiga ogaoga i a tatou masaniga taumafa, o le a fa'aauau pea.

O povi e tele lava ina fa'ato'aga e maua ai aano o manufasi ma susu, e ui o le tele o fa'ato'aga povi e maua ai fo'i pa'u. E ui o le tele o ituaiga o povi o loʻo faʻavasegaina a le o le fai susu poʻo le gaosiga o povi, e iai foʻi "faʻailoga e lua-faamoemoega" e talafeagai mo soʻo se tasi , ma o nisi o faʻatoʻaga povi e gaosia uma pisupo ma meaʻai susu .

Se'i va'ai pe aisea e leaga ai le fa'ato'aga o povi mo le si'osi'omaga , ma o le a se mea e fai i ai.

Se Va'aiga Vave i le Alamanuia Fa'ato'aga povi

O le faifaatoaga o povi o se pisinisi tele. E tusa ma le 25 pasene o le faʻaaogaina o fanua i le lalolagi atoa, ma le 25 pasene o le faʻaaogaina o fanua, e faʻamalosia e le gaosiga o povi . O le maketi o povi a le lalolagi e tusa ma le $446 piliona i tausaga taʻitasi, ma o le maketi susu o le lalolagi e toetoe lava faaluaina lona tau. I so o se tausaga lava, e iai i le va o le 930 miliona ma le silia laʻitiiti ma le tasi piliona povi i le lalolagi atoa .

O le Iunaite Setete o le lalolagi sili lea e gaosia aano o povi, ma Pasila e latalata lona lua, ma o le Iunaite Setete foi o le lona tolu sili ona faatau atu aano o povi i le lalolagi atoa. E maualuga foi le taumafaina o povi a Amerika: E tusa ma le 30 piliona pauna o povi e taumafaina e tagata Amerika i tausaga uma .

E Fa'afefea Fa'ato'aga povi mo le Si'osi'omaga?

Ole fa'agaioiga masani ole fa'ato'aga povi i aso uma e iai le tele o a'afiaga o le si'osi'omaga ile ea, vai ma le palapala. E mafua ona o le olaola o povi ma le auala latou te eliina ai meaai , faapea foi ma auala e taulimaina ai e le aufaifaatoaga otaota ma otaota a latou povi.

E le gata i lea, o faatoaga povi e iai se aafiaga tele i le siosiomaga ae leʻi fausia, faʻafetai i le tele o fanua togavao ua faʻaumatia ina ia mafai ai ona fausia. O se vaega taua lea o le fa'atusatusaga, ona o le ta'atiaga o le vaomatua e mafua mai i povi e tele sona aafiaga i le si'osi'omaga, ae se'i o tatou amata i le va'ava'ai i aafiaga tu'usa'o o fa'atoaga povi.

Filogia o le Ea ona o le Faatoaga o povi

O fa'ato'aga povi e tu'uina atu le tele o kasa kasa eseese i le tele o auala eseese. O pa'u, u'u ma otaota o povi o lo'o i ai uma le methane, ose kasa fa'atosina malosi ; o le povi e tasi e maua mai ai le 82 pauna o otaota i aso uma ma e oo atu i le 264 pauna methane i tausaga uma. O le fetilaisa ma le palapala o lo'o fa'aaogaina i fa'ato'aga povi e fa'aosoina ai le nitrous oxide, ma otaota povi o lo'o iai le methane, nitrous oxide ma le carbon dioxide - o le "tolu tele" o kasa greenhouse.

Ona o nei mea uma, masalo e le o se mea e ofo ai le tele o kasa kasa e gaosia e povi i tausaga uma nai lo se isi lava oloa tau faatoaga.

Filogia o le Suavai Ona o Faatoaga Faatoaga

O le fa'ato'aga o povi ose fa'apogai tele fo'i o le fa'aleagaina o le vai, fa'afetai i mea oona o lo'o iai i otaota ma isi otaota fa'ato'aga masani. Mo se fa'ata'ita'iga, o le tele o fa'ato'aga povi e fa'aaogaina otaota mai a latou povi e fai ma fetila'ai e le'i togafitia . I le faaopoopo atu i kasa oona o loʻo taʻua i luga, o otaota povi e iai foi siama, phosphates, amonia ma isi mea leaga . tafe atu le fetilaisa po'o - ma e masani lava - e fa'apena fo'i na mea leaga.

E ta'ua lea o le nutrient runoff, po'o le fa'aleagaina o puna'ele'ele, ma e tupu pe a timu, matagi po'o isi elemene ma le le iloa o lo'o feavea'i le palapala i alavai. I le lalolagi atoa, o povi e maua mai ai le tele o mea'ai e maua mai ai le suavai ma le filogia o le vai nai lo isi ituaiga lafumanu. E feso'ota'i vavalalata le tafega o mea'ai ma le tafia o le palapala, lea o le a tatou talanoaina i lalo.

O le fa'a'ese'esega o le fa'aoso fa'apouliuli, ole fa'ato'aga, falegaosimea po'o isi fa'alapotopotoga e lafo sa'o ai otaota ile vai. Ae paga lea, e masani foi lea i faatoaga povi. E tusa ma le 25 pasene o le filogia o puna i vaitafe o le paneta e sau mai faatoaga povi.

Ole Eleele ona ole Fa'ato'aga povi

O le eleele ose puna'oa fa'alenatura taua e mafai ai ona maua mea'ai uma a le tagata-la'au ma manu-fa'atatau. O le tafia o le palapala o le mea lea e tupu pe a motusia e le matagi, vai po'o isi malosiaga ia vaega o le eleele ma feula pe fufulu ese, ma fa'aitiitia ai le lelei o le palapala. A pala le palapala, e sili atu ona a'afia i le tafe mai o mea'ai e pei ona ta'ua i luga.

E ui lava o le tulaga o le tafia o le eleele e masani lava , ae ua matua faatelevaveina e ala i gaoioiga a tagata, aemaise o faatoaga lafumanu. O se tasi o mafuaʻaga o lenei mea o le soona fafaga; O le tele o taimi, e le maua se taimi e toe fa'aleleia ai le lafumanu i fa'ato'aga povi pe a uma ona 'aina tele e povi, lea e a'afia ai le palapala. E le gata i lea, o atigivae o povi e mafai ona afaina ai le eleele , aemaise lava pe a tele povi i luga o le fanua e tasi.

O lo'o i ai le auala lona tolu e saofagā ai fa'ato'aga povi i le tafia o le palapala lea o le a tatou talanoaina i lalo, ona o le fa'ato'aga o povi o lo'o feso'ota'i ma le tele o mea mata'utia o le ta'atiaga o vaomatua.

Le Fa'afefea ona Fa'aleagaina le Fa'ato'aga o povi mo le Si'osi'omaga

O nei aafiaga tuusa'o uma o le fa'atoaga o povi e matua leaga lava, ae tatau foi ona tatou amanaia mea leaga uma o le siosiomaga e mafai ai ona fa'ato'aga povi i le taimi muamua.

O le gaosia o povi e manaʻomia ai le tele o fanua - e tusa ma le 60 pasene o fanua faʻatoʻaga uma i luga o le paneta, ia saʻo. Ua faaluaina le gaosiga o pisupo i le lalolagi talu mai le 1960s, ma ua mafai ona faia lea tulaga e ala i le tele o faiga faataumaoi o le faaleagaina o vaomatua.

O le fa'ato'aga o le togavao o le taimi lea e fa'amama tumau ai le togavao ma toe fa'aoga mo se isi fa'aoga. E tusa ma le 90 pasene o le faʻaleagaina o vaomatua o loʻo faʻatinoina e faʻalautele ai faʻatoʻaga, ma o le gaosiga o povi aemaise lava o le tasi lea o le tele o le faʻatupuina o vaomatua i le lalolagi i se vaega tele. I le va o le 2001 ma le 2015, e sili atu i le 45 miliona hectares o fanua togavao na faʻamama ma liua e avea ma lafu povi - e sili atu ma le faʻalima le tele o fanua nai lo soʻo se isi mea faʻatoʻaga.

E pei ona ta‘ua muamua, o nei lafu povi e matuā tele lava le faaleagaina o le siosiomaga, ae o le faatamaia o le vaomatua e mafai ai ona fausia nei faatoaga e sili atu ona leaga.

Filogia o le Ea Ona o le Ta'atiaga o Vaomatua

I lona fatu, o le fa'atama'ia o le vao o le aveeseina lea o la'au, ma o le aveeseina o la'au e fa'atuputeleina ai le kasa oona i ni vaega se lua. Na'o le iai, e pu'e e laau le kaponi mai le ea ma teu i totonu o latou pa'u, lala ma a'a. O le mea lea ua avea ai i latou ma meafaigaluega taua (ma leai se totogi!) mo le faʻaitiitia o le vevela o le lalolagi - ae a tipi i lalo, o na carbon dioxide e toe faʻafoʻi atu i le ea.

Ae e le gata ai iina le faaleagaina. O le leai o ni la'au i nofoaga sa togavao muamua o lona uiga o so'o se kaponi carbon dioxide o le ea semanu e fa'amama e laau e tumau pea i le ea.

O le i'uga, o le ta'atiaga o le vaomatua e mafua ai le fa'atupuina fa'atasi o le kaponi, pe a mua'i ta'oto i lalo la'au, ma le fa'atupula'ia tumau, fa'aauau pea le fa'aoso, ona o le leai o ni la'au.

Ua fa'atatauina e 20 pasene o fa'afuga oona i le lalolagi atoa e mafua mai i le fa'atama'ia o le vaomatua i le teropika, lea o lo'o fa'ataunu'uina ai le 95 pasene o le fa'ato'aga. O le tulaga e matua leaga lava, o le vaomatua o Amazon, lea sa masani ona avea ma se tasi o puna sili ona taua o le paneta e maua ai le carbon dioxide sequestration, i se tulaga lamatia nai lo le avea ma se "carbon sink" lea e sili atu le kaponi na te maua nai lo le teuina.

Ma'imau mea ola 'ese'ese ona o le ta'atiaga o vaomatua

O le isi taunuuga o le aveesea o vaomatua o le oti lea o manu, laau ma iniseti o loo nonofo i lea vaomatua. E ta'ua lea mea o le leiloa o meaola eseese, ma ose mea e lamatia ai manu ma tagata.

O le vaomatua o Amazon na'o le fale e sili atu i le tolu miliona ituaiga eseese , e aofia ai le sili atu ma le luasefulu e mafai ona maua i le Amazon. O le faaleagaina o le vaomatua, e ui i lea, e mafua ai le faʻaumatia o le itiiti ifo ma le 135 ituaiga i aso uma , ma le faʻaleagaina o le vaomatua i le Amazon e lamatia ai le toe faʻaumatia o isi 10,000 ituaiga , e aofia ai le toetoe lava 2,800 ituaiga o manu, faʻaumatia.

O loʻo tatou ola i le lotolotoi o se faʻaumatiaga tele, o se vaitaimi o loʻo mate ai meaola i se saoasaoa tele. I le 500 tausaga talu ai, o ituaiga uma ua mou atu i le 35 taimi sili atu nai lo le tala faasolopito, o se mea na taʻua e saienitisi atinaʻe o le "faʻaleagaina o le laau o le ola." O le paneta ua lima faʻaumatia tele i le taimi ua tuanaʻi, ae o le mea muamua lea na mafua mai i gaioiga a tagata.

O le tele o meaola faanatura felagolagomai o le lalolagi o le mea lea e mafai ai ona ola i luga o lenei paneta, ma o le leiloa o meaola eseese e faʻalavelaveina ai lenei paleni maaleale.

Ole Eleele Ona ole Ta'atiaga

E pei ona taʻua muamua, e masani ona faaleagaina e lafu povi le palapala ona o a latou galuega i aso uma. Ae pe a fausia ni lafu povi i luga o le eleele toafa, e mafai ona sili atu le leaga.

Pe a liua le vaomatua e avea ma vao e fafaga ai, e pei o le tulaga pe a fausia fale povi i luga o le vaomatua, e masani ona le pipii mau laau fou i luga o le eleele e pei o laau. Ole mea lea e o'o atu ai i le tele o 'ele'ele - ma fa'alautele atu, e tele atu fo'i le fa'aleagaina o le vai mai le tafe mai o mea'ai.

Le La'au Lalo

E mautinoa lava, e le na'o le fa'ato'aga o povi e fa'atatau i le tau maualuga o le si'osi'omaga, aua e toetoe lava o ituaiga uma o fa'ato'aga manu e faigata i le si'osi'omaga . O faiga fa'ato'aga i nei fa'ato'aga o le fa'aleagaina lea o le vai, o le 'aina o le palapala ma le fa'aleagaina o le ea. O le fa'atama'ia o le vaomatua e mafai ai ona maua nei fa'ato'aga e iai fo'i na a'afiaga- a'o fasiotia ai le tele o manu, la'au ma iniseti.

Ole aofa'i ole pisupo ma le susu e 'ai e tagata e le mafai ona fa'atumauina. Ua faatupulaia le faitau aofa'i o le lalolagi ona ua fa'aitiitia le togavao o le lalolagi, ma se'i vagana ua tatou faia se suiga ogaoga i a tatou masaniga taumafa, o le a iu lava ina leai ni vaomatua o totoe e ta i lalo.

Matau: O lenei Initaneti sa muamua lomia i luga o le sapalaiina, ma e le tatau ona atagia mai ai manatu o le Humane Foundation.

Fa'ailoga lenei pou

Lau Ta'iala ile Amataina ose Tulaga Olaga La'au

Saili laasaga faigofie, fautuaga atamai, ma punaoa fesoasoani e amata ai lau malaga faʻavae i laʻau ma le mautinoa ma le faigofie.

Aiseā e Filifilia ai se Olaga Fa'avae La'au?

Su'esu'e mafuaaga mamana i tua atu o la'au-mai le soifua maloloina lelei i se paneta agalelei. Su'e pe fa'afefea ona taua tele au filifiliga mea'ai.

Mo Manu

Filifili le agalelei

Mo le paneta

Ola lanu meamata

Mo Tagata

Soifua maloloina i lau ipu

Fai Gaioiga

O suiga moni e amata i filifiliga faigofie i aso taitasi. E ala i le galue i aso nei, e mafai ona e puipuia manu, faʻasaoina le paneta, ma faʻamalosia se lumanaʻi sili atu le agalelei, sili atu ona gafataulimaina.

Aisea e alu ai i La'au?

Su'esu'e mafuaaga mamana i tua atu o la'au fa'avae, ma su'esu'e pe fa'afefea ona taua au filifiliga mea'ai.

Fa'afefea ona Alu i La'au Fa'avae?

Saili laasaga faigofie, fautuaga atamai, ma punaoa fesoasoani e amata ai lau malaga faʻavae i laʻau ma le mautinoa ma le faigofie.

Faitau FAQ

Saili tali manino i fesili masani.