Pratik modèn nan agrikilti faktori, ke yo rele tou agrikilti bèt entansif, te kreye yon relasyon durabl ant moun ak bèt ki gen konsekans byen lwen-rive, pa sèlman pou byennèt bèt, men tou pou sante piblik, anviwònman an, ak jistis sosyal. Youn nan risk ki pi enpòtan nan sante ki rive soti nan agrikilti faktori se aparisyon an ak gaye nan maladi zoonotic, souvan li te ye tankou zoonoz. Maladi sa yo, ki transmèt ant bèt ak moun, yo te vin yon ogmante menas mondyal akòz kondisyon yo ki gen twòp elèv, sanitè, ak estrès-pwovoke yo te jwenn sou fèm faktori.
Ki sa ki zoonoz?
Zoonoses yo se maladi ki ka transmèt nan men bèt nan moun. Yo ka koze pa bakteri, viris, parazit, ak fongis, epi yo varye soti nan maladi modere nan grav, kondisyon ki menase lavi. Kèk nan maladi zoonotic ki pi selèb yo enkli grip avyè (grip zwazo), grip pòsin, tibèkiloz, laraj, ak SARS (grav sendwòm respiratwa egi). Pandemik nan covid-19, ki soti nan yon viris ki janbe lòt soti nan bèt nan moun, se yon rapèl ki sot pase nan risk yo tèt chaje poze pa zoonoses.
Maladi sa yo se pa yon nouvo fenomèn, men transmisyon yo te fasilite pa monte nan agrikilti faktori, kote bèt yo kenbe nan fèmen nan prizon, sibi kondisyon brutal, epi yo souvan ensiste, mal nouri, ak malsen. Kondisyon sa yo kreye anviwònman an pafè pou ajan patojèn yo boujonnen ak evolye, ogmante chans pou yo ranvèse sou nan popilasyon imen.
Agrikilti faktori ak gaye zoonoz yo
Agrikilti faktori enplike nan ogmante gwo kantite bèt nan ti, espas ki gen anpil moun ki gen ti kras konsiderasyon pou konpòtman natirèl yo oswa bezwen sante. Bèt sa yo tipikman bay antibyotik ak òmòn pou ankouraje kwasans ak anpeche maladi nan kondisyon kote maladi se rampant. Entèraksyon an konstan ant diferan espès, anprizònman nan bèt nan kondisyon sanitè, ak kantite lajan yo masiv nan fatra pwodwi tout kontribye nan gaye nan maladi enfeksyon.
Maladi enfeksyon souvan soti nan entèraksyon durabl ak inegalite ant moun ak bèt. Se gaye nan maladi zoonotic kondwi pa fèmen kontak imen-bèt, nannan risk yo epidemyoloji nan agrikilti faktori, ak eksplwatasyon an nan tou de bèt ak travayè nan sistèm sa yo pwodiksyon bèt entansif.
- Kondisyon ki gen twòp elèv : fèm faktori souvan kenbe bèt nan densite wo, ogmante chans pou kontak dirèk ant bèt nan diferan espès. Sa a kontak sere pèmèt pou transmisyon fasil nan ajan patojèn nan tout espès yo, ki ka Lè sa a, mitasyon ak adapte yo enfekte moun.
- Itilizasyon antibyotik : Youn nan karakteristik agrikilti bèt endistriyèl la se itilizasyon woutin antibyotik yo. Pandan ke sa yo antibyotik yo prensipalman itilize yo anpeche maladi ak ankouraje kwasans yo, yo tou kontribye nan devlopman nan bakteri antibyotik ki reziste, ki ka sote soti nan bèt nan moun ak lakòz enfeksyon tretabl.
- Estrès ak sante pòv : Bèt sou fèm faktori yo souvan sibi estrès ekstrèm, kondisyon lavi pòv, ak malnitrisyon. Estrès febli sistèm iminitè yo, fè yo plis sansib a maladi. Anplis de sa, bèt malsen yo gen plis chans koule ajan patojèn ki ka transmèt bay moun ak lòt bèt.
- Waste ak polisyon : fèm faktori pwodwi kantite menmen nan dechè bèt, anpil nan yo ki mal jere. Akimilasyon nan fatra nan gwo kantite sa yo ka kontamine pwovizyon dlo, tè, ak lè, kreye yon anviwònman nan ki maladi ka fasilman gaye.
Enpak mondyal la nan maladi zoonotic
Gaye mondyal la nan zoonoz se yon enkyetid grav pou sistèm sante piblik atravè lemond. (Ganizasyon Mondyal Lasante (OMS) te rekonèt maladi zoonotic kòm youn nan tèt menas sante émergentes yo, ak anpil nan maladi ki pi enpòtan nan mond lan enfeksyon gen orijin zoonotic. Pou egzanp, avyè grip, grip pòsin, ak resan Covid-19 pandemi an yo tout te kwè ki soti nan bèt anvan ranvèse sou moun.
Konsekans ekonomik yo nan epidemi maladi zoonotic yo tou pwofon. Yo deranje endistri yo, patikilyèman agrikilti ak touris, epi mete imans presyon sou sistèm swen sante yo. Pri a nan kontwole epidemi, jere repons sante piblik, ak adrese enpak alontèm nan transmisyon maladi ka astwonomik.
Zoonoses tou disproporsyonelman afekte kominote majinalize, patikilyèman nan ti-revni ak zòn riral yo, kote moun ap viv pi pre bèt yo epi yo ka gen mwens aksè nan swen sante yo. Nan kominote sa yo, epidemi maladi zoonotic ka devaste tou de popilasyon imen ak ekonomi lokal yo, apwofondi inegalite ki egziste deja ak ki mennen nan alontèm sante ak pwoblèm sosyal.
Relasyon ki pa dirab nan bèt imen an
Nan nwayo a nan pwoblèm nan manti relasyon ki pa dirab ant moun ak bèt ki te kreye pa agrikilti faktori. Relasyon sa a baze sou eksplwatasyon, komodifikasyon, ak yon mank de senpati pou bèt kòm èt sansibl. Konsantre a se sou maksimize pwofi nan pwodiksyon bèt endistriyèl-echèl, souvan nan depans lan nan byennèt bèt, sante moun, ak dirab anviwònman an.
Agrikilti faktori trete bèt kòm negosyan sèlman, sijè a kondisyon piman bouk yo nan lòd yo pwodwi vyann kòm anpil, lèt, ak ze ke posib. Atitid sa a ankouraje yon mank respè pou valè intrinsèques nan lavi ak byennèt bèt yo. Kòm yon rezilta, maladi bèt yo wè sa tankou obstak sèlman yo dwe simonte ak antibyotik, olye ke yon siyal ke sistèm nan tèt li se pwofondman defekte ak durabl.
Koneksyon ki genyen ant agrikilti faktori, zoonoz, ak degradasyon nan relasyon imen-bèt mete aksan sou bezwen an ijan yo repanse sistèm agrikòl nou yo ak metòd pwodiksyon manje. Nou dwe adrese depans etik, sante, ak anviwònman nan agrikilti faktori, patikilyèman kòm maladi zoonotic vin yon menas tout tan ogmante a sante mondyal la.
Yon Apèl pou Chanjman
Pou diminye gaye nan maladi zoonotic ak adrese kòz yo rasin nan agrikilti faktori, nou dwe fondamantalman chanje ki jan nou pwodwi ak konsome pwodwi bèt. Gen plizyè aksyon ki ka ede anpeche Aparisyon nan zoonoz nouvo ak diminye risk ki genyen nan poze pa agrikilti faktori:
- Diminye konsomasyon bèt : Youn nan fason ki pi efikas pou adrese risk transmisyon maladi zoonotic se pou redwi konsomasyon pwodwi bèt nou yo. Pa chanje nan direksyon pou plant ki baze sou rejim, nou ka diminye demann lan pou agrikilti faktori ak ki gen anpil moun, kondisyon yo sanitè ki ankouraje gaye nan maladi.
- Regle ak mete restriksyon sou itilizasyon antibyotik : Gouvènman yo dwe enpoze règleman sevè sou itilizasyon antibyotik nan agrikilti, patikilyèman nan agrikilti faktori, kote antibyotik yo te twòp pou anpeche maladi ak ankouraje kwasans. Sa a ta ede diminye devlopman nan bakteri antibyotik ki reziste ak pi ba risk pou yo transmisyon maladi zoonotic.
- Ranfòse Sistèm Sante Piblik : Gouvènman yo ta dwe envesti nan enfrastrikti sante piblik pou kontwole, detekte, ak kontwole maladi zoonotic. Deteksyon bonè ak repons rapid yo esansyèl nan anpeche epidemi soti nan vin pandemi mondyal la.
- Edike ak defann pou chanjman : kanpay edikasyon piblik ka ogmante konsyantizasyon sou lyen ki genyen ant agrikilti faktori, maladi zoonotic, ak sante piblik. Defann pou chanjman politik nan nivo lokal, nasyonal, ak entènasyonal ka ede kreye yon sistèm manje ki se sante, pi dirab, ak mwens tendans epidemi maladi.
