Faʻatulagaina o meaʻai ma kanesa: Malamalama i lamatiaga ma le soifua maloloina faʻafitauli

O le sootaga i le va o meaʻai ma faʻamaʻi ua leva ona avea ma autu o le fiafia ma suʻesuʻega i le lalolagi o le soifua maloloina lautele. Fa'atasi ai ma le fa'atupula'ia o mea'ai gaosia i totonu o le tatou sosaiete fa'aonaponei, ua fa'atupula'ia ai le atugaluga e uiga i a'afiaga o le soifua maloloina o le taumafaina o ia oloa. Aemaise lava, o le taumafaina o aano o manufasi ua avea ma taulaiga autu o suʻesuʻega, ma le tele o suʻesuʻega e suʻesuʻeina ai le aʻafiaga o le kanesa. O lenei autu ua matua'i fa'apitoa ona o le si'itia mata'utia o fuainumera o le kanesa i le lalolagi atoa. E tusa ai ma le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi (WHO), o le kanesa ua fuafua e avea ma mafuaʻaga autu o le oti i le lalolagi atoa i le tausaga 2030. E tusa ai ma lea tulaga, e taua tele le malamalama i le aʻafiaga o aano o manufasi i le lamatiaga o le kanesa, ma mafaufau i le a'afiaga mo le soifua maloloina lautele ma filifiliga taumafa a tagata ta'ito'atasi. O lenei tusiga o le a suʻesuʻe i suʻesuʻega o loʻo iai nei ma faʻamaoniga o loʻo siomia ai le sootaga i le va o aano o manufasi gaosi ma le lamatiaga o le kanesa, suʻesuʻeina ituaiga o aano o manufaʻavela, o latou fatuga ma le auala e saunia ai, ma auala e ono mafai ai ona latou saofagā i le atinaʻeina o le kanesa. E le gata i lea, o le a tatou talanoaina le matafaioi o taʻiala o meaʻai ma fautuaga i le puleaina o lamatiaga o le kanesa ma faʻalauteleina masaniga taumafa maloloina.

E feso'ota'i aano o manufasi ua fa'atupuina i le fa'ateleina o le lamatiaga o le kanesa

Mea'ai ma Kanesa: Malamalama i Tulaga lamatia ma A'afiaga o le Soifua Maloloina Aukuso 2025

O le tele o su'esu'ega ma su'esu'ega ua fa'ailoa mai ai i taimi uma se feso'ota'iga i le va o le taumafaina o aano o manufa'ato'aga ma le fa'atuputeleina o a'afiaga o le atia'e o nisi ituaiga o kanesa. O aano o manufasi, lea e aofia ai oloa e pei o sosisi, bacon, ham, ma aano o manufasi, e faia ni auala eseese o le faasaoina ma le sauniuniga, e masani ona aofia ai le faaopoopo o vailaau ma maualuga maualuga o le sodium. O nei fa'agasologa, fa'atasi ai ma le maualuga o le ga'o o lo'o iai ma le fa'atupuina o mea fa'ama'i i le taimi o kuka, ua fa'atupuina ai le tele o atugaluga i tagata popoto tau soifua maloloina. Ua fa'avasegaina e le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi le International Agency for Research on Cancer (IARC) aano o manufasi o lo'o gaosia i le vaega 1 o mea'a'ai, ma tu'u ai i le vaega e tasi e pei o le ulaula tapaa ma le fa'aalia o le asbestos. E taua tele le fa'alauiloa atili e uiga i a'afiaga tau le soifua maloloina e feso'ota'i ma le taumafaina o aano o manufa'ato'aga ma fa'amalosia tagata ta'ito'atasi e fai fa'ai'uga lelei e uiga ia latou filifiliga tau mea'ai e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le kanesa.

Malamalama i ituaiga o aano o manufasi

E mafai ona fa'avasegaina aano o manufasi i ituaiga eseese e fa'atatau i mea e fa'aoga ai, metotia o sauniuniga, ma uiga. O le tasi ituaiga masani o aano o manufa'amālōlō, lea e faia se faiga fa'amalolo e fa'aaoga ai le masima, nitrates, po'o nitrite e fa'aleleia atili ai le tofo ma fa'alautele ai le ola. O fa'ata'ita'iga o aano o manufa'amālōlō e aofia ai le pua'a, ham, ma le pisupo. O le isi ituaiga o meaʻai faʻafefete, lea e aofia ai le faʻaopoopoina o siama aoga poʻo aganuu e faʻaleleia ai le tofo ma le faʻasaoina. Salami ma pepperoni o faʻataʻitaʻiga lauiloa o aano o manufasi faʻafefe. E le gata i lea, o loʻo i ai aano o manufaʻavela kuka, e pei o hot dogs ma sosisi, lea e masani ona faia e ala i le oloina ma faʻafefiloi aano o manufasi ma mea faʻaopoopo, mea manogi, ma mea faʻapipiʻi aʻo leʻi kukaina. O le malamalama i ituaiga eseese o aano o manufasi e mafai ona maua ai le malamalama i auala eseese o loʻo faʻaogaina i la latou gaosiga ma mafai ai e tagata taʻitoʻatasi ona faia filifiliga faʻapitoa e uiga i le latou taumafaina.

O le matafaioi a mea faʻasao ma faʻaopoopoga

Mea'ai ma Kanesa: Malamalama i Tulaga lamatia ma A'afiaga o le Soifua Maloloina Aukuso 2025

O mea fa'asao ma mea fa'aopoopo e iai sona sao taua i le gaosiga o aano o manufasi. O mea nei e faʻaaogaina e faʻaleleia ai le tofo, faʻaleleia le tino, faʻalautele le ola, ma puipuia ai le tuputupu aʻe o siama leaga. O mea fa'asao e masani ona fa'aaogaina e aofia ai le sodium nitrite ma le sodium nitrate, lea e fa'aopoopoina e fa'alavelave ai le tupu a'e o siama pei o Clostridium botulinum ma puipuia ai le fa'atupuina o le botulism toxin. O mea fa'aopoopo e pei ole phosphates ma le sodium erythorbate e fa'aaogaina e fa'aleleia ai le fa'atumauina o le susu ma le mautu o le lanu o aano o manufasi. E ui o mea fa'asao ma mea fa'aopoopo e mafai ona aoga i le tulaga o le saogalemu o mea'ai ma le tulaga lelei o oloa, e taua le maitauina o le so'ona taumafaina o aano o manufasi o lo'o i ai nei vaila'au e ono a'afia ai le soifua maloloina. O le mea lea, e taua tele mo tagata taʻitoʻatasi le nofouta i le i ai ma le faʻamoemoe o mea faʻasao ma mea faʻaopoopo i aano o manufasi faʻapipiʻi ma faia filifiliga faʻapitoa e tusa ai ma a latou meaʻai.

Aafiaga ole maualuga ole taumafa

O le taumafaina o aano o manufasi ua gaosia i le tele o mea e feso'ota'i ma le tele o a'afiaga fa'alesoifua maloloina. O se tasi o a'afiaga e sili ona fa'apopoleina o le fa'ateleina lea o le fa'atupuina o nisi ituaiga o kanesa. O su'esu'ega ua fa'aalia ai se feso'ota'iga manino i le va o le taumafaina tele o aano o manufasi ma le maualuga o le lamatiaga o le kanesa colorectal. Ua fa'avasegaina e le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi mo Su'esu'ega i le Kanesa aano o manufasi o le vaega 1 o mea'ai oona, o lona uiga e iloa e mafua ai le kanesa i tagata. E le gata i lea, o le tele o le taumafaina o aano o manufasi ua maeʻa ona fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o le manava, pancreatic, ma le prostate kanesa. O nei su'esu'ega o lo'o fa'ailoa mai ai le taua o le fa'atauva'a ma le filifilia o isi mea e sili atu le soifua maloloina i aano o manufa'ato'aga e fa'aitiitia ai a'afiaga e feso'ota'i ma le maualuga o le taumafa.

Fa'atapula'aina aano o manufa'ato'aga mo le puipuiga

Mea'ai ma Kanesa: Malamalama i Tulaga lamatia ma A'afiaga o le Soifua Maloloina Aukuso 2025

O aano o manufasi fa'agaoioiga o lo'o fa'asalalauina i so'o se mea i la tatou laufanua fa'aonaponei o mea'ai ma e tele lava ina avea ma mea'ai i taumafa a le tele o tagata. Ae ui i lea, e taua tele le iloa o le aafiaga o nei aano o manufasi i lo tatou soifua maloloina mo se taimi umi, aemaise lava i le sootaga i le puipuia o le kanesa. O su'esu'ega o lo'o fa'ailoa mai pea o le fa'atapula'aina o le taumafaina o aano o manufa'ato'aga ose ta'iala lelei lea e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le atia'e o ituaiga kanesa eseese. E ala i le filifili mo isi mea e maua mai ai porotini, e pei o aano o manufasi, moa, i'a, leki, ma polotini e faavae mai i la'au , e mafai e tagata ta'ito'atasi ona matua fa'aitiitia lo latou a'afia i mea leaga o lo'o maua i aano o manufasi. E le gata i lea, o le tu'ufa'atasia o fualaau 'aina eseese, fualaau faisua, fatu atoa, ma ga'o maloloina i mea'ai a le tagata e mafai ona maua ai ni mea'ai taua ma antioxidants ua fa'aalia e iai a'afiaga puipuia mai le kanesa. O le fa'atinoina o laasaga e fa'atapula'a ai le taumafaina o aano o manufasi ma faia filifiliga sili atu mo le soifua maloloina o se vaega taua o se ta'iala atoatoa e puipuia ai le kanesa.

Fa'apaleni le taumafaina o polotini ma isi mea

Pe a iloiloina a tatou mea'ai polotini, e taua tele le su'esu'eina o isi mea e mafai ona maua ai mea'ai talafeagai a'o fa'aitiitia ai a'afiaga e ono feso'ota'i ma aano o manufasi. E ui o aano o manufasi paʻu, moa, ma iʻa e masani ona taʻua o ni puna porotini maloloina, e mafai foi e tagata taʻitoʻatasi ona tuʻufaʻatasia polotini faʻavae, e pei o leki, tofu, tempeh, ma le seitan, i a latou meaʻai. O nei auala e le gata ina ofoina atu amino acids taua ae e maua ai foi faamanuiaga faaopoopo e pei o fiber, vitamini, ma minerale. E le gata i lea, o le su'esu'eina o ituaiga polotini eseese e mautinoa ai se tala'aga lelei o mea'ai ma e mafai ona fesoasoani i tagata ta'ito'atasi e ausia se taumafa paleni ma eseese. E ala i le tu'ufa'atasia o nei mea'ai polotini i totonu o a tatou mea'ai, e mafai ai ona tatou faia ni filifiliga malamalama e fa'amuamua ai lo tatou soifua maloloina umi ma fa'aitiitia ai a'afiaga e feso'ota'i ma aano o manufasi.

Faia o filifiliga malamalama ma maloloina

Mea'ai ma Kanesa: Malamalama i Tulaga lamatia ma A'afiaga o le Soifua Maloloina Aukuso 2025

E taua tele le fa'amuamua o le faia o filifiliga malamalama ma maloloina pe a o'o i a tatou mea'ai ma le soifua manuia lautele. E a'afia ai le nofouta i mea o lo'o fa'aogaina ma mea'ai o mea'ai tatou te taumafaina. E ala i le faitauina o igoa ma malamalama i le a'afiaga o nisi o mea i lo tatou soifua maloloina, e mafai ai ona tatou faia ni filifiliga a'oa'oina e uiga i mea e tatau ona aofia i a tatou mea'ai. E le gata i lea, o le tumau i le malamalama lelei e uiga i suʻesuʻega ma fautuaga o loʻo iai nei e mafai ona fesoasoani ia i matou e faʻatautaia le tele o meaʻai avanoa. O le faʻaaluina o le taimi e aʻoaʻo ai i tatou lava e uiga i meaʻai ma le faia o filifiliga faʻapitoa e fetaui ma a tatou sini faʻalesoifua maloloina e mafai ona saofagā i se olaga e faʻaleleia ai le malosi ma faʻaitiitia ai le lamatiaga o popolega faʻalesoifua maloloina eseese.

Taua o le fa'alelei ma le 'ese'ese

O le ausiaina o se taumafa paleni e siitia ai le soifua maloloina atoa ma faʻaitiitia ai le lamatiaga o nisi o popolega faʻalesoifua maloloina e manaʻomia le tuʻufaʻatasia ma le faʻavasegaina i a tatou masaniga taumafa. O le fa'alelei e mafai ai ona tatou fiafia i le tele o mea'ai a'o 'alofia le soona taumafaina o so'o se ituaiga. E ala i le faʻataʻitaʻiina o le pulea o vaega ma le faʻaogaina, e mafai ona tatou faamalieina o tatou manaʻoga e aunoa ma le faʻafefeina o lo tatou soifua maloloina. E le gata i lea, o le tu'ufa'atasia o mea'ai i totonu oa tatou mea'ai e mautinoa ai tatou te mauaina le tele o mea'ai eseese e mana'omia mo le fa'atinoga lelei. O mea'ai eseese e maua ai le tu'ufa'atasiga tulaga ese o vitamini, minerale, ma isi mea taua, ma e ala i le aofia ai o fualaau 'aina eseese, fualaau faisua, fatu atoa, polotini pa'epa'e, ma ga'o maloloina, e mafai ai ona tatou mautinoa e maua e o tatou tino le tausiga talafeagai mo le soifua maloloina tumau. O le fa'amalieina ma le 'ese'ese i a tatou masaniga 'ai e le gata e fa'aleleia atili ai le lelei o mea'ai atoa ae fa'aleleia ai fo'i le soifua maloloina ma le soifua manuia.

I le fa'ai'uga, o fa'amaoniga o lo'o feso'ota'i ai aano o manufa'ato'aga i le fa'atuputeleina o a'afiaga o le kanesa e tele ma e le mafai ona le amanaiaina. E ui atonu e faigata ona aveese atoatoa aano o manufasi mai a tatou meaʻai, e taua le nofouta i tulaga lamatia o le soifua maloloina ma faʻatapulaʻa lo tatou taumafaina i le tele e mafai ai. O le fa'aofiina o le tele o fualaau 'aina, fualaau faisua, ma polotini pa'epa'e i totonu oa tatou mea'ai e le gata ina fa'aitiitia ai lo tatou lamatiaga i le kanesa, ae fa'aleleia atili ai lo tatou soifua maloloina. E pei lava o taimi uma, e sili ona lelei le feutagai ma se tagata tomai faapitoa i le soifua maloloina mo fautuaga patino tau taumafa. Ia tatou faia filifiliga mataalia mo lo tatou soifua maloloina ma le soifua manuia.

FAQ

O le a le fa'amaoniga fa'asaienisi o lo'o iai nei e fa'atatau i le so'otaga i le va o aano o manufasi ma le fa'ateleina o le a'afiaga o le kanesa?

O lo'o iai fa'amaoniga fa'asaienisi malosi e fa'ailoa mai ai o le taumafaina o aano o manufa'ato'aga e feso'ota'i ma le fa'ateleina o a'afiaga o nisi ituaiga o kanesa, aemaise lava le kanesa colorectal. O aano o manufasi ua fa'asaoina e ala i le fa'amalolo, ulaula, po'o le fa'aopoopoina o vaila'au fa'asao. O le maualuga o le masima, nitrates, ma isi mea faaopoopo i nei aano o manufasi e talitonuina e saofagā i le faʻateleina o lamatiaga. Ae ui i lea, e taua le maitauina o le tulaga lautele o le aʻafia o le kanesa ona o le taumafaina o aano o manufasi e fai si laʻititi, ma o isi mea faʻapitoa e pei o le ulaula, puta, ma le leai o se faamalositino e sili atu ona taua i le lamatiaga o le kanesa. Ae ui i lea, e fautuaina le faʻatapulaʻa o le taumafaina o aano o manufasi e fai ma vaega o taumafa maloloina.

E i ai ni ituaiga fa'apitoa o aano o manufasi e sili atu ona malosi le feso'ota'iga ma se fa'atuputeleina o le kanesa?

Ioe, e tele ituaiga o aano o manufasi ua maua e sili atu ona malosi le feso'ota'iga ma le fa'ateleina o le lamatiaga o le kanesa. E tusa ai ma le International Agency for Research on Cancer (IARC), o le taumafaina o aano o manufasi e pei o bacon, sosisi, hot dogs, ma ham ua faʻavasegaina o le carcinogenic i tagata, faʻapitoa e fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o le kanesa colorectal. O aano o manufasi nei e masani ona fa'asaoina e ala i le ulaula, fa'amalolo, po'o le fa'aopoopoina o masima po'o vaila'au fa'asao, lea e mafai ona saofagā i le fa'atupuina o mea e mafua ai le kanesa. E fautuaina e fa'atapula'a le taumafaina o aano o manufa'ato'aga e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le kanesa.

E fa'afefea e le taumafaina o aano o manufa'ato'aga e a'afia ai le tulaga lautele o le kanesa pe a fa'atusatusa i isi tulaga o le olaga e pei o le ulaula po'o le le fa'atinoina o le tino?

O le taumafaina o aano o manufasi ua fa'apipi'iina i le fa'ateleina o le a'afiaga o le kanesa, aemaise lava le kanesa colorectal. Ae ui i lea, e taua le maitauina o le aʻafiaga o le taumafaina o aano o manufasi i luga o le lamatiaga o le kanesa e laʻititi laʻititi pe a faʻatusatusa i tulaga lamatia faʻamautu e pei o le ulaula ma le le faʻamalosi tino. Ole ulaula ole mafua'aga autu ole maliu ole kanesa ma e nafa ma se vaega tele o ma'i kanesa. E fa'apea fo'i, e feso'ota'i le lē toaga fa'aletino ma le maualuga o le a'afiaga o kanesa eseese. A'o fa'aitiitia le taumafaina o aano o manufa'ato'aga e fautuaina mo le soifua maloloina lautele, o le fa'atalanoaina o le ulaula tapaa ma le fa'aletino e tatau ona fa'amuamua mo le puipuia o le kanesa.

E iai ni auala e mafai ai ona fa'atupuina le kanesa e fa'atupuina ai aano o manufasi?

Ioe, e tele auala e mafai ona fa'atupuina ai aano o manufasi e fa'atupuina ai le kanesa. O le tasi masini o le i ai o mea faʻapitoa e pei o nitrites ma polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), lea e mafai ona fausia i le taimi o le gaosiga ma le kukaina o aano o manufasi. O nei mea fa'afefiloi ua feso'ota'i atu i le fa'ateleina o a'afiaga o le kanesa. O le isi auala e mafai ai o le maualuga o le ga'o ma le masima i totonu o aano o manufasi, lea e mafai ona fa'aolaina ai le mumū ma le faʻamaʻi faʻamaʻi, o ia mea uma e lua e fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o le kanesa. E le gata i lea, o le gaosiga o aano o manufasi e mafai ona oʻo atu ai i le faʻavaeina o amine heterocyclic (HCAs) ma oloa faʻamaʻi glycation ends (AGEs), lea na aʻafia i le atinaʻeina o le kanesa.

E i ai ni ta'iala po'o ni fautuaga mai fa'alapotopotoga fa'alesoifua maloloina e fa'atatau i le taumafaina o aano o manufasi e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le kanesa?

Ioe, o lo'o iai ta'iala ma fautuaga mai fa'alapotopotoga fa'alesoifua maloloina e fa'atatau i le taumafaina o aano o manufa'ato'aga e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le kanesa. Ua faavasegaina e le Faalapotopotoga o le Soifua Maloloina a le Lalolagi (WHO) aano o manufasi, e pei o le bacon, sosisi, ma ham, i le vaega 1 o mea e maua ai le kanesa, e faailoa ai ua iloa e mafua ai le kanesa. Ua fautuaina e le American Cancer Society le faatapulaaina o le taumafaina o aano o manufasi ma fautuaina le filifili mo aano o manufasi paʻu, iʻa, moa, poʻo polotini e faʻavae i laʻau e avea ma isi mea e sili atu le soifua maloloina. E le gata i lea, ua fautuaina e le World Cancer Research Fund le aloese mai le gaosia atoa o aano o manufasi, ona ua fesoʻotaʻi ma le faʻateleina o le lamatiaga o le kanesa colorectal.

4.8/5 - (18 palota)

Lau Ta'iala ile Amataina ose Tulaga Olaga La'au

Saili laasaga faigofie, fautuaga atamai, ma punaoa fesoasoani e amata ai lau malaga faʻavae i laʻau ma le mautinoa ma le faigofie.

Aiseā e Filifilia ai se Olaga Fa'avae La'au?

Su'esu'e mafuaaga mamana i tua atu o la'au-mai le soifua maloloina lelei i se paneta agalelei. Su'e pe fa'afefea ona taua tele au filifiliga mea'ai.

Mo Manu

Filifili le agalelei

Mo le paneta

Ola lanu meamata

Mo Tagata

Soifua maloloina i lau ipu

Fai Gaioiga

O suiga moni e amata i filifiliga faigofie i aso taitasi. E ala i le galue i aso nei, e mafai ona e puipuia manu, faʻasaoina le paneta, ma faʻamalosia se lumanaʻi sili atu le agalelei, sili atu ona gafataulimaina.

Aisea e alu ai i La'au?

Su'esu'e mafuaaga mamana i tua atu o la'au fa'avae, ma su'esu'e pe fa'afefea ona taua au filifiliga mea'ai.

Fa'afefea ona Alu i La'au Fa'avae?

Saili laasaga faigofie, fautuaga atamai, ma punaoa fesoasoani e amata ai lau malaga faʻavae i laʻau ma le mautinoa ma le faigofie.

Faitau FAQ

Saili tali manino i fesili masani.