O le soya ua leva ona fa'amanatuina o se puna porotini sili ona lelei ma aoga i le lalolagi atoa. Fiafia i ituaiga eseese, mai le tofu ma le tempeh i le susu soya ma le edamame, o lenei polotini e faavae i laau e tumu i meaʻai taua e pei o le porotini, iron, omega-3 gaʻo, fiber, ma le calcium. E ui lava i lona lauiloa ma le tele o le soifua maloloina, o le soya ua avea ma autu o manatu sese eseese, aemaise lava e uiga i ona aafiaga i alii. O lenei tusiga e faʻamoemoe e faʻamaonia nei tala faʻasolopito ma faʻamaonia pe faʻapefea ona tuʻufaʻatasia le soya i au meaʻai e mafai ona lagolagoina le soifua maloloina atoa ma le soifua manuia.

Le Avanoa Fausia Musele o Soya
O se tala masani e faapea e pa'ū le polotini soya pe a faatusatusa i polotini e faavae i manu e pei o le whey poo le casein pe a oo i le fausiaina o maso. O lenei talitonuga sa tumau pea e ui lava i le faʻateleina o faʻamaoniga e taʻu mai ai e ese. O suʻesuʻega talu ai nei e luʻitauina ai lenei manatu tuai, faʻaalia e mafai ona aoga le porotini soya e pei o ana mea faʻavae manu mo le tuputupu aʻe ma le malosi o maso.
O se faʻataʻitaʻiga faʻapitoa na lolomiina i le International Journal of Sports Nutrition and Exercise Metabolism e faʻamalamalamaina ai lenei mataupu. O le suʻesuʻega na iloiloina ai faʻataʻitaʻiga eseese e faʻatusatusa ai aʻafiaga o le soya protein i le protein manu i le tulaga o aʻoaʻoga tetee. O mea na maua na matua fa'aalia: soya polotini na fa'amaonia le aoga e pei o le polotini manu i le fa'aleleia atili o maso ma le malosi. O tagata na auai i aʻoaʻoga tetee ma faʻaaogaina mea faʻaopoopo i le soya protein na oʻo i le siʻitia o maso ma le malosi e faʻatusatusa ia i latou na faʻaopoopoina i le whey poʻo le casein.
O lenei faʻamaoniga e faʻamalosia faapitoa mo tamaʻitaʻi e mulimuli i meaʻai a le vegetarian poʻo vegan. Mo i latou o loʻo faʻalagolago i meaʻai e maua mai i laʻau, o le soya e ofoina atu le tele o faʻamanuiaga e le tatau ona faʻagaloina. E le gata o le soya protein e lagolagoina ai le atinaʻeina o maso, ae e maua ai foi se mea taua mo tagata taʻitoʻatasi e filifili e aloese mai meaola manu. O le tu'ufa'atasia o le polotini soya i au mea'ai pe a mae'a toleniga e mafai ona fesoasoani e ausia sini mo le malosi ma saofagā i le manuia o maso-fausia.
E le gata i lea, o le aoga o le polotini soya e mafai ona fa'atatau i lona tulaga maualuga o le amino acid profile. O le soya o lo'o iai uma amino acids e mana'omia mo le fa'aleleia o maso ma le tuputupu a'e, ma avea ai ma puna porotini atoatoa. O lenei uiga lelei, tu'ufa'atasia ma lona malosi e fa'aosofia ai le fa'aosoina o maso polotini e pei o polotini fa'atatau i manu, o lo'o fa'amamafaina ai le gafatia o le soya o se filifiliga malosi mo le fausiaina o maso.
I se aotelega, o le soya protein e mamao mai le avea ma se filifiliga maualalo mo le fausiaina o maso. O suʻesuʻega talu ai nei o loʻo faʻamaonia ai lona aoga, e faʻaalia ai e mafai ona faʻatusalia polotini faʻavae manu i le faʻalauteleina o maso ma le malosi. Pe o oe o se tagata fai mea'ai, vegan, pe na'o le su'esu'e e fa'avasega au mea'ai polotini, o le soya polotini e tu matilatila o se vaega malosi ma aoga o se mea'ai fau maso.
Taliaina atugaluga e uiga i Aafiaga Hormonal
O le popolega masani e uiga i le taumafaina o le soya o lona a'afiaga i le paleni o hormonal, aemaise lava ile estrogen ma le testosterone maualuga i tane. O nisi e popole o le taumafaina o le soya e mafai ona siitia ai le maualuga o le estrogen po o le maualalo o le testosterone, e mafua ona o le i ai o isoflavones i le soya-mea e maua mai i laʻau e mafai ona faʻatusalia le estrogen. Ae ui i lea, o le mea moni o le taumafa soya feololo e le afaina tele ai le testosterone poʻo le estrogen.
O le fenumiai e uiga i le soya ma hormones e masani lava ona mafua mai i nai lipoti tuʻufua e aofia ai tama matutua o loʻo taumafaina le tele o soya-e tusa ma le iva taimi o le taumafa masani o isoflavones. O nei tulaga na lipotia mai ai suiga o le hormonal, ae e taua le matauina o nei tagata na taumafaina le tele o soya ma sa feagai foi ma le le lava o meaʻai. O ia taumafa soona fai e le o se sui o faiga masani o taumafa ma e le atagia ai aafiaga o le taumafa soya feololo.
O su'esu'ega fa'asaienisi i le faitau aofa'i lautele o lo'o fa'aalia ai o le taumafaina o le soya o se vaega o taumafa paleni e le afaina ai le maualuga o le hormonal. O suʻesuʻega lautele ua faʻaalia ai o tulaga masani o le soya e leai se aafiaga taua i le testosterone poʻo le estrogen i tama. Mo se faʻataʻitaʻiga, o se iloiloga atoatoa o suʻesuʻega e suʻesuʻe ai aʻafiaga o le soya i hormones tane na faʻamaonia ai o le taumafa soya masani e le suia ai le maualuga o le testosterone pe faʻateleina le estrogen i alii.
E taua foi le matauina o le soya e le na o le pau lea o le mea e aafia ai le soifua maloloina o hormonal. O taumafa paleni, olaga atoa, ma mea tau kenera e iai sona sao taua ile paleni ole hormonal. O lea la, o le tu'ufa'atasiga o soya i se mea'ai fa'avasega lelei e ono fa'alavelaveina ai le paleni o hormonal.
I se aotelega, e ui o popolega e uiga i le soya ma hormones o loʻo faʻaauau pea, o le faʻamaoniga e lagolagoina o le faʻaogaina o le soya e le afaina tele ai le testosterone poʻo le estrogen i alii. O tulaga tu'ufua o suiga o le hormonal e feso'ota'i ma le tele o le soya ma le le lava o mea'ai, ae le o faiga masani o taumafa. O le mea lea, mo le tele o tamaloloa, e aofia ai le soya i meaʻai e mafai ona faia ma le saogalemu ma e aunoa ma ni aʻafiaga leaga o le hormonal.
Aafiaga o le Kanesa o le Soya ma le Prostate
O se tala masani e faapea o le taumafaina o le soya e mafai ona faateleina ai le lamatiaga o le kanesa prostate, ae o suʻesuʻega e feteenai pea ma lenei manatu. O le mea moni, o fa'amaoniga o lo'o ta'u mai ai e mafai e le soya ona ofoina atu fa'amanuiaga puipuia mai lea ituaiga o kanesa, o le kanesa lona lua e sili ona taatele i tamaloloa i le lalolagi atoa. O su'esu'ega 'ese'ese ua fa'ailoa mai ai le ono mafai e le soya ona fa'aitiitia le lamatiaga o le atia'e o le kanesa prostate, lu'itau manatu sese e uiga i lona a'afiaga.
O se iloiloga atoatoa o suʻesuʻega faʻapitoa e 30 na maua ai se fesoʻotaʻiga taua i le va o meaʻai maualuga-soya ma le faʻaitiitia o le lamatiaga o le kanesa prostate. O lenei fa'ata'ita'iga fa'ata'ita'iga na tu'uina mai ai fa'amaoniga fa'amalosi e fa'apea o mea'ai e tele i le soya e feso'ota'i ma le fa'aitiitia o a'afiaga o le kanesa prostate. O le puipuiga o le soya e manatu e mafua mai i le tele o mea o loʻo i totonu o isoflavones, lea ua faʻaalia e iai ni mea e puipuia ai le kanesa.
O le manatu e faapea e mafai e le soya ona faaitiitia le lamatiaga o le kanesa o le prostate na mafua mai i suesuega o faamai mai atunuu Asia, lea e sili atu le maualuga o le taumafaina o soya nai lo atunuu i Sisifo. Mo se faʻataʻitaʻiga, o fua faatatau o le kanesa prostate i Iapani, Korea, ma Saina e matua maualalo lava pe a faʻatusatusa i le Iunaite Setete. I Iapani, o le fua faatatau e 26.6 i le 100,000 alii, ae i Korea ma Saina, o le fua faatatau e 22.4 ma le 12.0 i le 100,000 alii, i le faasologa. I se faʻatusatusaga, o fua faatatau o le kanesa prostate i le US e matua maualuga lava, ma 178.8 mataupu i le 100,000 tane i le va o tagata Black ma le 112.3 i le 100,000 i le le o le Hispanic papaʻe.
O lenei va'aiga va'ava'ai i fua faatatau o le kanesa prostate ua ta'ita'ia ai saienitisi e su'esu'e aafiaga e ono puipuia ai le taumafaina o soya. O su'esu'ega ua fa'ailoa mai o le maualuga o le soya i totonu o nei atunu'u e mafai ona saofagā i le fa'aitiitia o le kanesa prostate ma le fa'alavelave. O le isoflavones i totonu o le soya e talitonuina e iai sona aoga aoga i le soifua maloloina o le prostate e ala i le aʻafiaina o le maualuga o le homone ma faʻaalia ai le anti-inflammatory ma antioxidant properties.
I se aotelega, o le manatu o le soya e faʻateleina le lamatiaga o le kanesa prostate e leʻo lagolagoina e suʻesuʻega o loʻo iai nei. I se isi itu, o fa'amaoniga e fa'ailoa mai o le tu'ufa'atasia o le soya i au mea'ai e mafai ona fesoasoani e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le atia'e o le kanesa prostate. Faatasi ai ma le faʻateleina o faʻamaoniga e lagolagoina ai lona puipuiga, e mafai ona avea le soya ma faʻaopoopoga taua i se taumafataga e faʻatatau i le faʻaleleia o le soifua maloloina atoa ma faʻaitiitia le lamatiaga o le kanesa.
O lo'o tula'i mai le soya e avea ma maatulimanu o 'ai maloloina mo i latou o lo'o va'ava'ai e fa'aleleia a latou mea'ai i mea'ai e 'oloa, fa'atatau i la'au. O lona fa'ailoga mata'ina o mea'ai, e fa'aalia ai le polotini maualuga ma ga'o maloloina, ua avea ai ma filifiliga sili mo so'o se tasi o lo'o taumafai e fai filifiliga sili atu le soifua maloloina.
O le soya e maua ai se puna porotini atoatoa, o lona uiga o loʻo i ai uma amino acids taua e iva e manaʻomia e le tino mo galuega lelei ma le tuputupu aʻe maso. Ole mea lea ua avea ai ma fa'aopoopoga taua i mea'ai e le gata i le vegetarian ma le omnivorous, aua e lagolagoina ai le toe fa'aleleia ma le atina'eina o maso, e fesoasoani ia te oe e ausia ai lou malosi ma le soifua maloloina sini.
I tua atu o lona protein, o le soya e mauoa i ga'o maloloina, e aofia ai omega-3 fatty acids, lea e taua tele i le tausia o le soifua maloloina o le fatu. O le taumafaina faifaipea o le soya e mafai ona fesoasoani e pulea ma fa'aititia le maualuga o le LDL (leaga) cholesterol a'o fa'ateleina le HDL (lelei) cholesterol maualuga. E fesoasoani lea i le soifua maloloina o le fatu ma faʻaitiitia ai le lamatiaga o le faʻamaʻi fatu, ma avea ai le soya ma mea e faʻaleleia ai le fatu i le faʻaogaina o polotini faʻavae manu e maualuga i gaʻo tumu.
O lo'o ofoina mai fo'i e Soya ni fa'amanuiaga taua mo le soifua maloloina atoa ma le soifua manuia. O lona alava o lo'o i totonu e lagolago ai le soifua maloloina o mea'ai, fesoasoani i le fa'amautu mautu o le suka toto, ma fesoasoani i se lagona o le tumu, lea e mafai ona fesoasoani i le puleaina o le mamafa. E le gata i lea, o le soya e tumu i vitamini ma minerale taua, e aofia ai le uʻamea, calcium, ma le magnesium, lea e taua mo galuega eseese o le tino ma le tausia lelei o le soifua maloloina.
Mai se vaaiga i le siosiomaga, o le soya o se filifiliga gafataulimaina. O polotini e fa'atatau i la'au e pei o le soya e maualalo le tulaga o le si'osi'omaga pe a fa'atusatusa i polotini fa'atatau i manu. Latou te manaʻomia le itiiti ifo o punaoa faʻanatura, e pei o le vai ma le eleele, ma faʻaitiitia ai kasa greenhouses. E ala i le tu'ufa'atasia o le soya i au mea'ai, o lo'o e faia se aafiaga lelei i luga o le paneta, lagolagoina fa'ato'aga gafataulimaina, ma saofagā i se faiga e sili atu le fa'aleleia o mea'ai.
I se aotelega, o le soya e sili atu nai lo na o se meaai paleni; o lo'o fa'atusalia ai se faiga fa'apitoa mo le soifua maloloina ma le soifua manuia. O lo'o ofoina mai ai le polotini maualuga, ga'o maloloina o le fatu, mea'ai taua, ma fa'amanuiaga o le si'osi'omaga, ma avea ai ma filifiliga lelei mo i latou e naunau e fa'aleleia lo latou soifua maloloina ma faia filifiliga gafataulimaina o le olaga. E ala i le taliaina o le soya, o loʻo e teu faʻafaigaluega i se lumanaʻi manuia mo oe ma le paneta.